Avtotebranishlarning asosiy qonuniyatlari:
1. Avtotebranishlarning
erkin tebranishlardan farqi.
Yuqorida
qarab
chiqilgan avtotebranish sistemasida so'nmas, deyarli garmonik tebranishlar
paydo bo'ladi va xohlagancha uzoq vaqt davom etadi. Avtotebranishlarning
hamma vaqt so'nuvchi erkin tebranishlardan asosiy farqi ana shunda.
Tebranishlar avtotebranish sisternasiga
tashqaridan keltirilmaydi, balki
tebranish sistemasining o'zida yuzaga keladi va unga kiruvchi energiya
manbayining energiyasi hisobiga davom etadi. Xususan, soatdagi
mayatnikning tebranishlari ko'tarilgan toshning (buralgan prujinaning)
potensial energiyasi hisobiga davom etadi.
Elektromagnit tebranishlar
avtogeneratoridagi tebranishlar elektr energiya manbayi hisobiga
saqlanadi.
Yuqorida aytilganlar avtotebranish sistemalarini va avtotebranishlarni
quyidagicha aniqlash imkonini beradi:
Tashqi davriy ta'sir bo'lmaganda ham o'zida davriy tebranishlar
hosil qiladigan va ularni xohlagancha uzoq vaqt davom ettiradigan
sistemalar avtotebranish sistemalari, ularda yuzaga keluvchi
tebranishlar —
avtotebranishlar
deyiladi.
2.
Avtotebranishlarning yuzaga kelishi.
Avtotebranishlar yuzaga
kelishi uchun juda kichik bo'lsa-da, boshlang'ich turtki bo'lishi kerak. Buning
sababi
shundaki, tebarnish sistemasida, avvalo, erkin tebranishlar paydo
bo'lishi kerak, ular keyinchalik «klapanni»
va u bilan birga butun
avtotebranish
sistemasini
harakatga
keltiradi,
natijada
so'nmas
avtotebranishlar yuzaga keladi. Boshlang'ich turtkining zarurligi,
ayniqsa, mayatnikli soat misolida yaqqol ko'rinadi. Toshi ko'tarilgan
yoki prujinasi buralgan soatning mayatnigi turtib yuborilmaguncha
tebranmaydi.
Elektromagnit tebranishlar avtogeneratorida
esa tok manbayini
ulash bilan boshlang'ich turtki beriladi.
