• 4-§. Markaziy kuchlar maydonidagi harakat.
    		•

    Mexanikada saqlanish qonunlari




    Download 381 Kb.
    bet6/8
    Sana06.03.2023
    Hajmi381 Kb.
    #44452
    1   2   3   4   5   6   7   8
    Bog'liq
    Mexanikada saqlanish qonunlari
    Billing tizimini ishlash texnologiyasi va iqtisodiyotda qo’shgan, test 2, Кадыровс, Untitled.FR12, ТИТУЛКА!!, linza, 2-Лабораторная работа (3), Mavzu Mashg‘ulotlarda tarbiyachining yetakchilik roli va uni o‘-fayllar.org, 1-лаб .
    Tajriba. Odam qo’zg’almas skameykada massiv g’ildirakning o’qini shunday ushlaganki, uning o’qi skameyka 0Z aylanish o’qining davomidan iborat (7-rasm).
    D astlab g’ildirak aylanmas-dan turadi, so'ngra odam uni w1 burchakli tezlikkacha aylantiradi. Bunda odam o'zi skameyka bilan birga teskari yo'nalishda w2 burchakli tezlik bilan aylana boshlaydi. Bu tajriba sistemaning 0Z qo’zg’almas o’qqa nisbatan impuls momentining saqlanish qonuniga to’liq mos keladi:
    ,
    bu yerda J1 va J2 – g’ildirak va odam bilan skameykaning inertsiya momentlari.
    7-rasm.

    4-§. Markaziy kuchlar maydonidagi harakat.


    1. 3.3-§ da markaziy kuchlar maydoni potensial maydon ekani ko'rsatilgan. Bu maydondagi moddiy nuqtaning potensial energiyasi uchun (3.24) ifoda olingan edi. Endi markaziy kuchlar maydonidagi moddiy nuqtaning harakat xususiyatlarini va xususan quyosh sistemasi sayyoralarlarning quyosh atrofidagi orbitalar bo'ylab qiladigan harakat qonuniyatlarini tushintiramiz. Maydondagi nuqtaga



    markaziy kuch (3.23) ta'sir etadi, bu yerda r - moddiy nuqtaning radius-vektori yubo'lib, u kuch markazi bilan mos tushuvchi 0 koordinata boshidan o'tkaziladi.
    Markaziy kuchlarning 0 kuch markaziga nisbatan M momenti aynan nolga teng:

    Demak, (14) ga binoan, kuch markaziga nisbatan moddiy nuqtaning impuls momenti uning harakat davomida o'zgarmaydi:
    ,
    bu yerda m va v - moddiy nuqtaning massa va tezligi. L vektori r va v vektorlar tekisligiga doimo ortogonal. Shuning uchun L vektori yo'nalishini doimiyligi moddiy nuqtaning markaziy kuchlar maydrondagi harakati yassi ekanidan dalolat beradi. Nuqtaning tezligini radial va transversal tashkil etuvchilarga ajratish mumkin, shu bilan birga (1.14) va (1.15) dan ko'rinadiki,
    ,
    . (19)
    bo'ladi. Bu yyerda r va j - nuqtaning qutb koordinatlari (1.4-rasmga qarang); -uning sektorial tezligi. Demak,
    (20)
    Bundan quyidagi qonun kelib chiqadi:

    Download 381 Kb.
    1   2   3   4   5   6   7   8




    Download 381 Kb.