§ 15.6. Nasos stansiyasini avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimiga ulash
sxemasi
Avtomatlashtirish tizimi nasos stansiyasiga ulangan jarayon xavfsizligining
yuqori darajasini ta’minlaydi. Barcha nasos uskunalari avtomatik boshqaruv tizimi
tomonidan nazorat qilinadi.
209
Bunday yondashuv muvaffaqiyatsizliklarning birinchi nuqsonli ishlash belgilarini
aniqlash va nasos qurilmasini xavfsiz avarariya holatga o‘tkazish imkonini beradi.
Avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimi operatsion uskunalarning bloklanishini nazorat
qiladi va rejadan tashqari to‘xtash xavfini kamaytiradi.
Avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimiga ulanishdan tashqari stansiya va barcha
nasos uskunalari disperslangan bo‘lishi mumkin. Dispetcherlik opsiyasini yoqish
nazorat va o‘lchash qurilmalarini avtomatik rejimda ishlashini yig‘ish va joriy tahlil
qilishni sozlash imkonini beradi.h, natijada avtomatlashtirilgan va dispetcherlik
stansiyalari yanada samarali ishlaydi.
Avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimi algoritmlari tufayli nasos
inventarizatsiyasini va uning barcha parametrlarini va ko‘rsatkichlarini nazorat qilish
mumkin. Avtomatik nazorat tufayli “asosiy nasos dvigatel” va “zaxira" nasoslari
kerakli ketma-ketligida amaldagi algoritm orqali ishlatish imkoniyatiga ega bo‘ladi.
Ma’lumot yig‘ishdan tashqari, olingan ma’lumotlar tahlil qilinadi va arxivlanadi.
Ular asosida amalga oshirilgan ishlarning to‘g‘ri hisob-kitoblari va tahlilini amalga
oshirish mumkin bo‘ladi.
3.19. rasm. Nasos stansiyasini avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimiga ulash
sxemasi
210
3.20-rasm. Avtomatlashtirilgan nasos stansiyasining tuzilmaviy sxemasi
Nasoslarning xizmat muddatini bir necha marta oshirish, shuningdek, muhimi
energiya tejamkorligini ta’minlash (yuqori texnologiyali va energiyani tejaydigan
bo‘lish) uchun dvigatelning aylanish tezligini nazorat qilish kerak bo‘ladi.
Quvvatga qarab nasoslar uch fazali 380V tarmog‘i yoki 3-10 kV yuqori
kuchlanishli (o‘rta kuchlanishli) elektr ta’minoti bilan ishlaydilar.
380 V elektr motorlar uchun uch fazali chastota o‘zgartkich juda keng sinflari
mavjud, lekin faqat ikki yo‘l bilan bir chastota o‘zgartkichlar (chastota o‘zgartkichi)
yordamida yuqori voltli dvigatellarni nazorat qilish mumkin.
1. Tranzistorli yuqori kuchlanishli chastotali o‘zgartirgichlar, tezlikni nazorat
qilish diapazoniga (1:50) va yuqori samaradorlikka egadirlar.
2. Quyidagi komponentlarni o‘z ichiga olgan ikki transformatorli sxemaga ko‘ra:
pog‘onali transformator, uch fazali chastotali o‘zgartirgich, sinusli filtr va pog‘onali
transformator bilan farqlanadi.
211
3.21-rasm. a) Chastota o‘zgartkichni ikki transformatorli sxemasida ulanishi; b)
Chastota o‘zgartkichini nasosga ulanish sxemasi
Zamonaviy (NS) stansiyalari quyidagi himoya va avtomatlashtirish turlari bilan
jihozlanishi kerak:
•
suv ta’minoti tizimida o‘rnatilgan bosim yoki sarfni saqlash;
•
elektr uzilishlardan keyin kuchlanishni ta’minlanish nazoratini va
ishlashini tiklash;
•
haddan tashqari yuklamalardan himoyalash;quruq ishlash rejimidagi
himoyani ta’minlach;
•
bir nasos to‘xtab qolganda boshqasiga avtomatik ravishda o‘tish;
•
nasoslarning bir xil
ish vaqtini ta’minlash uchun nasosdan nasosga o‘tish;
•
maksimal samaradorligini ta’minlash uchun nasoslar o‘rtasida avtomatik
yuklamani bir xil
tarqatish;
•
nasos stansiyasini nosozligi va diagnostikasini indiqatsiya qilish.
212
Elektr nasos stansiyalarida ishlashni boshqarishning ikki asosiy turi mavjud, ya’ni
kaskad va chastotalarni boshqarish.
Kaskadning ishlashini boshqarish paralel o‘rnatilgan nasoslarni (odatda 2 dan 4
gacha) yoqish va o‘chirish orqali ta’minlanadi. NSda rostlashning bu turidan
foydalanganda, qanchalarda manevr va iqtisodiy ko‘proq bo‘lsa, shuncha ko‘proq
nasoslarni o‘z ichiga qamrab olgan bo‘ladi.
Chastotani boshqarish bilan nasoslarning aylanish chastotasini chastota
o‘zgartkichi (CHP) yordamida o‘zgartirish orqali NSning ish unumdorligi
o‘zgartirishga erishiladi. Chastotali rostlashdan foydalanilganda. nasoslarning chala
ishlash rejimida ishlashini optimallashtirish orqali ishlash samaradorligini sezilarli
darajada oshirish imkonini beradi.
3.22-rasm. Chastota o‘zgartkichni elektrodvigatelga ulanish sxemasi
3.23-rasm. Chastota o‘zgartkich ulanishining elektr sxemasi
213
3.24-rasm. Nasos stansiyasida chastota o‘zgartkich o‘rnatilishi ko‘rsatilgan
3.25-rasm. Namunaviy nasos stansiyasining texnologik sxemasi
| 