131
10.4-rasm. Komparatorlarning 10.5-rasm. Komparotirning yoqib
tasniflari o‘chirish jarayonlari
Komparator kommutatsiya jarayonlari komparatorning chiqish signali chekli
miqdor bilan o‘zgarishi uchun
|𝑈
𝑐ℎ𝑖𝑞
1
− 𝑈
𝑐ℎ𝑖𝑞
0
|
kirish signalida cheksiz o‘zgarish bilan
kirish signalida shovqin bo‘lmaganda komparator cheksiz katta kuchlanish
koeffitsi
e
ntiga ega bo‘lishi kerak (10.5-rasm. 2 holat).
Bu tasnifni ikki yo‘l bilan imitatsiya qilish mumkin - yo shunchaki juda yuqori
kuchaytirgich koeffitsi
e
nt
yordamida, yoki ijobiy teskari aloqa kiritish bilan amalga
oshirish mumkin.
Birinchi yo‘lni ko‘rib chiqamiz.
Kuchaytirish qanchalik katta bo‘lmasin,
𝑈
𝑐ℎ𝑖𝑞
da nolga yaqin,
xarakteristika
10.4-a rasmdagiday shaklga ega bo‘ladi (10.4-rasm, a). Bu ikki noxush oqibatlarga olib
keladi.
Avvalo,
𝑈
𝑐ℎ𝑖𝑞
juda sekin o‘zgarishi bilan chiqish signali ham sekin o‘zgaradi,
bu
e
sa keyingi logik mikrosxemalarning ishlashiga yomon ta’sir ko‘rsatadi (10.5-
rasmdagi 2-holat).
Bundan ham yomoni,
𝑈
𝑐ℎ𝑖𝑞
ning nolga yaqin bunday sekin o‘zgarishi bilan
komparatorning chiqishi shovqin ta’sirida yuqori chastota bilan o‘z
holatini qayta-
qayta o‘zgartirishi mumkin (10.5-rasm, 3-holat. Bu mantiq elementlarda noto‘g‘ri
pozitsiyalarga va kuch kalitlarida katta dinamik yo‘qotishlarga olib keladi.
132
Bu hodisani bartaraf
e
tish uchun, odatda, gisterezis bilan komparatorning o‘tish
xarakteristikasini ta’minlovchi ijobiy teskari aloqa kiritiladi.
Gisterezis mavjudligi, garchi, taqqoslagichi kommutatsiya ba’zi kechikish
sababli (4-holat, 10.5-rasm), lekin sezilarli darajada kamaytiradi
yoki hatto u ning
𝑈
𝑐ℎ𝑖𝑞
drebezgini bartaraf etadi.
Tezkor kuchaytirgich o‘rniga (TK) 10.6-rasmda ko‘rsatilgandek, operatsion
kuchaytirgich sifatida foydalanish mumkin. Kuchaytirgich inventor hisoblagich
sxemasiga qo‘shilgan, ammo teskari aloqa zanjir rezistor o‘rniga VD
1
va VD
2
diod
qo‘shilgan.
10.6-rasm. Operatsion kuchaytirgich komparatori sxemasi
