129
mehanizmlari va boshqa qurilmalar. Kompyuter texnikasining
rivojlanishi bilan
maxsus dasturlardan topshiriq beruvchi qurilma sifatida foydalanila boshlandi.
Taqqoslash qurilmalarida datchik tomonidan boshqariluvchi
y
qiymati datchik
tomonidan nazorat qilinadi hosil qilingan topshiriq signali g bilan taqqoslanadi.
Taqqoslovchi qurilmaning chiqishida ijrochi mexanizmi (IM) o‘rnatilgan bo‘lib, u mos
kelmaydigan signal
𝜀
quyidagi ifoda bilan aniqlanadi
𝜀 =
g
− 𝑦.
U muvozanat holatda (e = 0 da) yoki operatsion holatda (e
∙
0 da) bo‘lishi
mumkin. Ishga tushirish qurilmasi
mos kelmasligini bartaraf
e
tish maqsadida IM
yoqadi.
Kinematik sxemalarda mexanik miqdorlarni
taqqoslash richag yordamida
amalga oshirilishi mumkin (10.3 – rasm, a),
10.3-rasm. Qurilmalarni taqqoslash sxemalari: a-richag asosida; b-pnevmatik
elementlarda; c-elektr ko‘prik; d-operativ kuchaytirgich bazasi asosida
Muvozanat quyidagi nisbati bilan aniqlanadi
𝐹
𝑥
∙ 𝑙
𝑧
= 𝐹
𝑡𝑜𝑝
∙ 𝑙
𝑡𝑜𝑝,
Bu
e
rda
F
x
∙
l
z
mos ravishda, nazorat va belgilangan kuchlar hisoblanadi;
F
top
/l
top
- richag
e
lkasi, nazorat va belgilangan kuchlarga mos ravishda.
Ushbu ifodaga ko‘ra, mos kelmaslik signali
130
𝜀 = 𝐹
𝑡𝑜𝑝
− 𝐹
𝑥
∙
𝑙
𝑥
𝑙
𝑡𝑜𝑝
.
Demak, richag kuchlarni taqqaslash uchun ishlatish mumkin.
Elektr taqqoslash qurilmalariga ko‘prik, potensiometrik,
transformator, differensial-
transformator
sxemalari, elektromexanik qurilmalar,
null-organlari va boshqalar
kiradi.
