- 220 -
Rasmda o`zgartirilgan suv yuza qismiga ega kanalning bir qismini va suv
shaklini bo`rttirib ko`rsatish uchun ko`p bo`limlar bo`lingan qismni ko`rsatadi.
Kanalning markaziy qismi kanal xususiyatlari tufayli yuzaga kelgan to`lqinlarni
aniq ko`rsatadi.
4.11.4-rasm. To’lqin shaklini nuqtalarda ko’rinishi
Kundan-kunga rivojlanib borayotgan yer usti lazerli skanerlash
texnologiyasi zamonaviy tipdagi lazerli skanerni taklif qilmoqda.
Ushbu
zamonaviy geodezik qurilmadan foydalanib, geodezik monitoring qilish orqali
bajariladigan beton to`g`onlari davriy nazorat qilishni
tadqiq qilish deyarli
davomiy nuqtali modellarga ega bo`lish imkoniyatini beradi. Ushbu
tadqiqotlarning natijalariga asoslanib, bir qator geometrik
tahlillarni bajarish
mumkin, jumladan batafsil analitik va hisoblash muhokamalari uchun foydali
bo`lgan axborotga ega bo`lish mumkin.
Skanerlash taxeometrga o`xshab, masofa va burchaklarni aniqlashtirib,
tadqiq qilinayotgan nuqtalarning kenglik koordinatalarini (x, y, z) o`lchaydi.
Skaner tomonidan chiqarilgan, aks ettirilgan lazer nurlarining jadallik qiymatini
qayd etish koordinatalar tizimi deb atalib, tadqiq qilinayotgan obyekt haqidagi
- 221 -
yangi axborotni tashlaydi. Skanerda bajarilgan
tadqiqotlarning aniqligini
hisoblash tadqiqot kuzatuvchilari darajasi bilan bir xildir. Operatsiyalarni
bajarishning yuqori tezligi va olinadigan ma`lumotlarning hajmi kattaligi tufayli,
skanerlar geodezistlarning ishida foydali asbob bo`lib qoldi.
Mazkur ish bajarilgan tajriba tadqiqotlariga asoslanib, beton suv to`g`onlari
konstruktsiyasini belgilangan nuqtadan deformatsiyasi va yuza qismlari shaklini
o`zgarishini o`rganish uchun yer usti lazerli skanerlashdan foydalanish
imkoniyatlarini baholashni taqdim etadi, o`tkazilgan tajriba tadqiqotlari:
-turli xil yuklama ostidagi tuzilmalarning holatlari geometric modellarning
ma`lumotlarini yaratish va yangilash
uchun skanerlashdan olingan
ma`lumotlardan foydalanish;
-yer usti lazerli skanerlash texnologiyalaridan foydalanib, suv
rezervuarlaridagi va turli xil geometrik tuzilmalaridagi suv darajasi xilma-xilligi
o`rtasidagi munosabatlarni paydo bo`lishini o`rganishni o`z ichiga oladi.
Gidravlik muhandislik havfsizligini baholashda turli xil o`lchash metodlari,
hisoblash muhandisligi va turli xil sohalardagi mutaxassislarning tajribalarini
jamlash zarur. O`lchash modellerini rivojlantirish
qurilish muhandisligidagi
o`zgarishlarni yanada aniqroq monitoring qilish, jumladan, umumiy xatoliklarni
minimalga yetkazish va o`lcham narxlari vaqtini kamaytirish imkoniyatlarini
kengaytirishni ta`minlaydi. Natijada, bu gidravlik muhandislarning texnik holatini
va havfsizligini ishonchliroq baholashni ta`minlaydi. O`lchash integratsiyasi,
obyekt harakatini baholash uchun raqamli modellshtirishni
kiritish va sifat
jihatidan farq qiladigan ma`lumotlarga ega texnik holati baholash ishlari
obyektlarni hamma taraflama baholash va shu asnoda to`liq tarzda baholash
imkoniyatini beradi va ochiq oydin hamda tushunarli manzarani beradi.
