Qishloq xo‘jaligi ob’ektlarini istalgan masshtabdagi raqamli kartasini

- 155 - 
2 
Navigatorning Mobile 
Mapper Office dasturi 
ochiladi 
3 
“Fonovыe kartы” 
tugmachasi bosiladi 
4 
“Fonovыe kartы” nomli 
darcha ochiladi. Mazkur 
darchadan redaktor karta 
tugmachasi bosiladi 
5 
Hosil bo‘lgan navbatdagi 
darchamizdan “Dobavit 
sloy” tugmachasi bosiladi 
6 
Natijada “Dobavit sloy” 
yordamchi darchasi 
ochiladi va *.Shape 
formatidagi mavjud 
qatlamlar belgilab olinib, 
“Otkrыt” tugmachasi 
bosiladi 

- 156 - 
7 
Shundan so‘ng darchadagi 
holat yuzaga keladi va biz 
qatlamlarga masshtab, 
shartli belgilar hamda 
yozuv (nadpis) kiritish 
jarayonini ko‘rib 
chiqamiz. Istalgan qatlam 
ustiga sichqonchaning 
chap tugmasi
2 marta ketma-ket 
bosilgach “parametrы 
sloya” nomi bilan 
yordamchi darcha ochiladi 
8 
Yordamchi darcha 
bandlaridan talab 
(instruksiya) ga muvofiq 
shartli belgilar turi, hajmi, 
nomi, rangi, maksimal 
masshtabi va 
klassifikatsiyasi 
o‘zgartirilib “OK” 
tugmachasi bosiladi 
9 
Har bir qatlam bilan shu 
ketma-ketlik takrorlanib, 
tuzatmalar kiritilgach, 
yukoridagi “Soxranit 
proekt” nomli tugmachasi 
bosilib, loyiha (proekt) ga 
tegishli nom beriladi va 
yana bir bor “OK” 
tugmachasi bosiladi 
10 
So‘ngra “Sozdat kartu” 
tugmachasi bosilib, 
yaratilmokchi bo‘lgan 
kartamizni ishchi xotiraga 
olamiz va chiqish 
tugmachasi bosiladi 

- 157 - 
11 
Birinchi rasmdagi 
keltirilgan darchaga 
qaytamiz so‘ngra yana bir 
– bor “OK” tugmachasini 
bosish orqali qatlamlar 
ishchi oynada 
vizuallashtiramiz 
12 
Keyingi navbatda GPS 
navigatori dasturi 
yuklanadi va s’yomka turi 
Mobile Mapper ustuniga 
kiriladi so‘ngra USB port 
kompyuterga ulanadi 
13 
Kompyuterda Mobile 
Mapper Office dasturiga 
kirilib “Vыgruzit na GPS” 
tugmachasi orqali 
“Fonovыe kartы” qatori 
tanlanadi 

- 158 - 
14 
Ishchi oynaga “Zagruzit na 
ProMark” nomi ostida 
darcha hosil bo‘ladi va 
port tanlanib “OK” 
tugmachasi bosiladi. 
Avtomatik tarzda 
navigator bilan 
bog‘languncha kutib 
turiladi. Navigatorni 
topgach “OK” tugmachasi 
bosiladi va navigatorga 
fon ko‘rinishida qatlamlar 
birin-ketin o‘ta boshlaydi 
15 
Kompyuterda 
bajariladigan ketma-
ketliklar yakunlangach, 
navigatorning “Menyu” 
tugmachasi bosilib, menyu 
bandidagi “Nastroyka” 
qatoriga kiriladi 
16 
Natijada “Nastroyka” 
qatorining yordamchi 
funksiyalari hosil bo‘ladi, 
funksiyalar qatoridan 
“Vibrat kartu” nomli 
bandiga kiriladi 

- 159 - 
17 
“Podrobnaya karta” 
bo‘shlig‘idagi yaratilgan 
karta tanlanadi va “OK” 
tugmachasi bosiladi 
18 
Ishchi oynaga yuklangan 
*.Shape formatidagi 
qatlamlar hududiy 
koordinatalarga 
bog‘langan holda 
namoyon bo‘ladi 
Yuqoridagi ketma-ketlikni bajarish orqali hududlarda navigatsion s’yomka 
ishlarini bajarish imkonini beradi. Mazkur usul Jizzax viloyati Yer resurslari va 
davlat kadastri boshqarmasi hamda “O‘zdaverloyiha” davlat ilmiy-loyihalash 
instituti Jizzax bo‘linmasi ishlab chiqarishi jarayoniga tadbiq qilindi.
Yer hisobini sifat jihatidan yuritishda navigatsion s’yomka ishlarini bajirish 
uchun Magellan Pro Mark-3 sun’iy yo‘ldosh to‘lqin qabul qilgich qurilmasi va yer 
tuzuvchi mutaxassis talab etiladi. Yer tuzuvchi mutaxassis tomonidan ArcGIS 

- 160 - 
dasturida yaratilgan elektron raqamli karta *. Shape format birligiga keltirilib 
olinadi va Mobile Mapper Offica dasturi yordamida yuqorida keltirilgan ketma-
ketlik asosida GPS sun’iy yo‘ldosh to‘lqin qabul qilgich qurilmasiga yuklab olinadi. 
Hudud topografik jihatdan o‘rganiladi va GPS sun’iy yo‘ldosh to‘lqin qabul qilgich 
qurilmasi aktiv holga keltiriladi. GPS sun’iy yo‘ldosh to‘lqin qabul qilgich 
qurilmasi eng kamida 6 ta sun’iy yo‘ldosh bilan bog‘langanda ishchi holatga 
kelganligi ma’lum bo‘ladi. GPS sun’iy yo‘ldosh to‘lqin qabul qilgich qurilmasi 
ishchi oynasida yer konturi va fermer xo‘jaligi chegaralari ko‘rsatilgan holda 
vizuallashgan bo‘ladi. Qurilmaning ishchi oynasida dalaning qaysi busahasida 
turganligini ko‘rsatib turadi. GPS sun’iy yo‘ldosh to‘lqin qabul qilgich qurilmasida 
yangi proekt “Mobile Mapper” rejimida yaratiladi va proektga nom beriladi. 
“Mobile Mapper” rejimida uch qatlam asosida s’yomka qilish mumkin bo‘lib, ular 
nuqtali, maydonli va chiziqli qatlamlardir. Maydonli qatlam asosida yer 
maydonini to‘liq aynalib chiqish natijasida umumiy yer maydonini aniqlash 
imkoni bo‘lsa, nuqtali va chiziqli qatlamlardagi tavsifga ega bo‘lgan boshqa 
ob’ektlar tadqiq qilinadi (3.10.4-rasm). 

Download 9,23 Mb.