|
Microsoft Word 01 Kishlok xujalik ishlab chikarish iktisodiyoti
Pdf ko'rish
|
| bet | 119/386 | | Sana | 30.05.2024 | | Hajmi | 8,59 Mb. | | #257248 |
Bog'liq qorakolDifferensial renta II
ishlab chiqarishni intensivlashtirish jarayonida yer uchastkalariga
qo’shimcha mablag’ sarflash hisobiga olinadi. Yer uchastkasiga sarflangan bir xil miqdordagi
xarajatlar turli xil qaytimga (samaradorlikka) ega bo’lishi mumkin. Ma’lumki, qishloq xo’jalik
mahsulotlari ishlab chiqarishning ijtimoiy bahosi, ancha kam unumli xarajatlardan olinadigan
mahsulot ishlab chiqarish bahosi bilan aniqlanadi, ancha unumli xarajatlar odatdagi o’rtacha foyda
normasini va yana ortiqcha foyda - differensial renta II ni keltiradi.
Differensial renta II, qo’shimcha mablag’ hisobiga tashkil topadigan, ishlab chiqarishning
individual va ijtimoiy bahosi o’rtasidagi farqga teng. Differensial rentaning ikkala turining ham
tashkil topish xarakteri taqsimot munosabatlarining xarakteriga bog’liq emas. Rentani kim
o’zlashtirishi o’zgarmay qoladi. Rentaning tashkil topish sharoitidan uni taqsimlash masalasi ham
hal qilinadi. Differensial renta I yerdan foydalanuvchilardan olinadi va butun jamiyat manfaatlari
uchun foydalaniladi va qandaydir bir qismgina yerdan foydalanuvchilarning ixtiyorida, ishlab
chiqarishni rag’batlantirish maqsadida, qoldiriladi. Differensial renta II, taqsimlanishida, tuproq
unumdorligini o’sishining qanchasi yerdan foydalanuvchiga bog’liq bo’lsa, u rentaning shu qismini
o’zlashtirish huquqiga ega. Differensial renta II ning yer unumdorligini yaxshilashda qatnashishiga
mos keladigan qismi jamiyatga kelib tushadi.
Jamiyat va yerdan foydalanuvchilar o’rtasida rentalar taqsimlanishining real sharoiti bayon
qilingan prinsiplarni hisobga olgan holda konkret sharoitlardan kelib chiqib hal qilinadi. Lekin yer
rentasi bilan ijara haqini bir narsa deyish noto’g’ri bo’ladi. Ijara haqi renta bilan birga, boshqa
elementlarni yerdan qurilgan bino va inshootlarning amortizasiyasini va boshqalarni o’z ichiga oladi.
Agar yer ijaraga berilganda mayda yer egasiga beriladigan ijara haqiga faqat qo’shimcha
mahsulotning hammasi emas, balki dehqon ijarachining zaruriy mahsulotining bir qismi ham kiradi.
Ijara haqi - bu yer egasining u yoki bu yer uchastkalaridan oladigan barcha daromadidir. Yer rentasi-
bu yer uchastkasidan foydalanish huquqi uchun to’lanadigan daromad.
Yerga xususiy mulkning qonun yo’li bilan mustahkamlanishi, shuningdek, yerning ijaraga
berilishi
|
| |
