177
baholanmaydilar. Yosh chorva mollari, parranda, quyon, tajriba o’tkaziladigan hayvonlar,
ko’chat materiallar sifatida ko’chatzorlarda yetishtiriladigan ko’p yillik daraxtlar asosiy
fondlarga kirmaydi, ular aylanma vositalar tarkibida hisobga olinadi» deb ko’rsatilgan.
Boshqa asosiy fondlar uchun ham qayta baholash koeffisiyentlari ishlab chiqiladi.O’zbekiston
Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi tomonidan 1 yanvar holati bo’yicha asosiy fondlarni har yili
qayta baholashni o’tkazish tartibi to’g’risidagi Nizomning (MISV, MV va DSQ ning AV tomonidan
4.12.2002 yilda 1192-son bilan ro’yxatdan o’tkazilgan qarori bilan tasdiqlangan) 7-bandini ijro etish
maqsadida 2015 yil 1 yanvar holati bo’yicha asosiy fondlar qiymatini qayta baholash indekslari ishlab
chiqilgan.
Bu indekslar asosiy fondlarni navbatdagi qayta baholashda qo’llash mumkin bo’lgan usullardan
biri sifatida korxona va tashkilotlarga tavsiya etiladi.
Asosiy ishlab chiqarish fondlari ishlab chiqarish jarayonida eskirib boradi, ya’ni dastlabki
sifatini yo’qotib boradi, ma’lum muddat o’tgandan keyin ular ishga yaroqsiz bo’lib qoladi va
ularni yangisi bilan almashtirish zaruriyati tug’iladi.
Asosiy ishlab chiqarish fondlari jismoniy va ma’naviy eskiradi. Asosiy fondlarning
foydalanish jarayonida eskirishi uning jismoniy eskirishidir. Jismoniy eskirish 2 xil bo’ladi:
1.Asosiy vositalarning ishlab chiqarish jarayonida, foydalanish natijasida asta-sekin o’z
holatini (parametrini) o’zgartirishi;
2.Asosiy vositalarning bekor turishi va ochiq maydonlarda qarovsiz qoldirilishi natijasida
detallarining ishdan chiqishi va korroziyaga uchrashi.
Bu xildagi eskirishlar ularning foydalanish darajasiga bog’liq. Bundan tashqari fondlar
ma’naviy ham eskiradi.
