182
6.Elektr bilan to’yinish ko’rsatkichi, kvt/soat:
yer
yaroqli
jaligiga
xo'
qishloq
ga.
100
El.En.
yinish.
El.to'
=
El.En. – elektr energiyasi, kvt.
7.Elektr bilan qurollanish ko’rsatkichi, kvt/soat:
XS
El.En.
n.
El.qurolla
=
Qishloq xo’jaligi korxonalarining, jumladan fermer xo’jaliklarining umumiy energetika quvvati
korxona - ehtiyojlari uchun foydalanadigan barcha mexanik dvigatellar
quvvatining hamda elektr
dvigatellar quvvatlarining yig’indisiga tengdir.
Bular traktorlar, g’alla o’rish
kombaynlarining
dvigatellari, avtomobillar, elektr qurilmalari, stasionar dvigatellar va boshqa mexanik dvigatellarning
asosiy turlaridir. Mexanik dvigatellarniing quvvatiot kuchi (o.k.) bilan o’lchanadi. Bir ot kuchi - 75
kg.m./sek.ga (75 kg yukni bir sekundda bir metr balandlikka ko’tarish
uchun talab qilinadigan
energiyaga) barobardir. Elektr dvigatellarining kilovatt(kvt)da ifodalangan quvvati 1,136
koeffisiyenti yordamida ot kuchiga aylantiriladi yoki aksincha ot kuchida
ifodalangan dvigatellar
quvvati 0,735 koeffisiyent yordamida qilovatga(kvt) aylantiriladi.
Mexanizasiya yordamida bajarilgan ishlar odatda shartli etalon gektarga aylantirib hisob-kitob
qilinadi.Uning tartibini quyidagi misolda ko’rish mumkin: masalan, fermer xo’jaligining 500 gektar
yeri boronalangan (zagon uzunligi 600m.,relyef 5 gradus, etalon gektarga aylantirish koeffisiyenti
0,085) bo’lsa. Demak, uning yeri 42,5 shartli etalon gektarga
(
500 x 0,085) tengbo’ladi.
8.Asosiy vositalarining o’sish koeffisiyenti:
AVYBQ
AVDQ
K
AVo'
=
AVo’K - asosiy vositalarning o’sish koeffisiyenti;
AVDQ - asosiy vositalarning dastlabki qiymati;
AVYBQ - asosiy vositalarning yil boshidagi qiymati.
9. Asosiy vositalarning safdan chiqish koeffisiyenti:
AVYBQ
SChAVDQ
AVSChK
=
SChAVDQ – safdan chiqqan asosiy vositalarning dastlabki qiymati
10.Asosiy vositalarning yangilanish koeffisiyenti:
YOAVDQ
YDQQAV
AVYaK
=
YDQQAV- yil davomida qabul qilingan asosiy vositalar
YOAVDQ- yil oxirida asosiy vositalarning dastlabki qiymati
183
11. Fond qaytimi:
.
SM
F
Fqiy
Q
=
12. Fond sig’imi:
SM
Fqiy
.
FS
=
SM – sof mahsulot, so’m
Fqiy. – fond qiymati, so’m
13. Ishlab chiqarish fondlarining aylanishi:
A
ChF
AI
.
/
FAY
=
AI/ChF – asosiy ishlab chiqarish fondlari, so’m;
A-qayta tiklashga ajratilgan amortizasiya ajratmasi, so’m.
14.Ishlab chiqarish fondlarining iqtisodiy samaradorligi quyidagi formula bilan
aniqlanadi:
100
*
`
/
)
(
I
QQ
AVo
ChF
AI
F
SD
S
+
=
SD(F) – sof daromad yoki foyda, so’m;
AVo’QQ – asosiy vositalarning o’rtacha qoldiq qiymati, so’m.
Ishlab chiqarish asosiy fondlaridan foydalanishning samaradorligi omillari quyidagilar:
1. Asosiy vositalar bilan ta’minlanish.
2. Asosiy vositalar tarkibi.
3. Asosiy va moddiy aylanma vositalari o’rtasidagi nisbat.
4. Mehnatni tashkil qilish va haq to’lash.
5. Ilg’or texnologiyadan foydalanish.
