174
Qishloq xo’jaligini intensiv rivojlantirish hozirgi bosqichida mavjud ishlab chiqarish
salohiyatning samaradorligini oshirishda, moddiy-texnika bazasini kengaytirish, qayta tashkil qilish
va rekonstruksiya qilish birlamchi ahamiyatga egadir.
Qishloq xo’jaligining moddiy-texnika bazasi deganda, qishloq xo’jaligida mavjud bo’lgan
barcha mehnat vositalari va mehnat buyumlari yig’indisi tushuniladi. Uning tarkibiga yer resurslari,
ishlab chiqarish imoratlari, inshoatlari, qishloq xo’jaligi mashinalari va jihozlari, transport
vositalari, mahsuldor va ishchi hayvonlari, ko’p yillik daraxtlar, suv resurslari, urug’lik, chorva
ozuqalari, neft mahsulotlari, o’g’it, kimyo vositalari va boshqalar kiradi.
Qishloq xo’jaligining moddiy-texnika bazasi iqtisodiyotniig boshqa tarmoqlaridan bir qator
xususiyatlari bilan farq qiladi:
Birinchidan
, qishloq xo’jaligi moddiy-texnika bazasida yer asosiy rol o’ynaydi. Qishloq
xo’jaligi asosiy ishlab chiqarish vositalarining rivojlanishi bevosita yerdan qay darajada
foydalanishga bog’liq. Yerning unumdorligi hap xil bo’lib, mahsulot birligi ychyn har xil miqdorda
xarajat sarflanadi. Bu esa har xil unumdorlikka ega bo’lgan yerlarda bir xil miqdorda asosiy va
aylanma vositalarga ega bo’lish zaruriyatini keltirib chiqaradi.
Ikkinchidan, qishloq xo’jaligining moddiy-texnika bazasi har doim tabiiy sharoitlar
ta’sirida bo’ladi. Qishloq xo’jaligi hududiy xarakterga ega bo’lib, har bir hududda tuproq - iqlim
sharoitlari har xil bo’lishi tufayli har xil tizimdagi mashinalardan foydalanishga to’g’ri keladi.
Shuning uchun hududlarda va hududlar ichidagi xo’jaliklarda moddiy-texnika bazasining tarkibi
ham har xil bo’ladi.
