Taqsimlanmagan
foyda
450
241
779
I bo‘lim
bo‘yicha jami
X
2660
2970
I bo‘lim bo‘yicha
jami
X
3748
4346
II Joriy
aktivlar
II Majburiyatlar
Ishlab
chiqarish
zaxiralari
150
245
293
Uzoq muddatli
majburiyatlar
490
601
938
Tugallanmaga
n ishlab
chiqarish
160
833
1031
Debitorlar
210
976
1089
Pul
mablag‘lari
320
486
1717
Joriy majburiyatlar
600
851
813
II bo‘lim
bo‘yicha jami
X
2540
3130
II bo‘lim bo‘yicha
jami
X
1452
1751
Balans aktivi
bo‘yicha jami
X
5200
6100
Balans passivi
bo‘yicha jami
X
5200
6100
Balans passivining II
«Majburiyatlar» bo‘limida korxona majburiyatlari ularning muddatiga
ko‘ra:
uzoq muddatli majburiyatlar va
qisqa muddatli majburiyatlarga ajratilgan holda ko‘rsatiladi.
Buxgalteriya balansining ushbu tuzulmasi barcha tashkiliy-huquqiy shakldagi xo‘jalik
yurituvchi subektlar uchun umumiy bo‘lib, ularning xususiyatlariga qarab balans moddalari farq
qilishi mumkin. Masalan, savdo korxonalari uchun «Tovarlar», qishloq xo‘jalik korxonalari uchun
«Tugallanmagan ishlab chiqarish», «O‘stirilayotgan va boquvdagi chorva mollari» kabi moddalar
xosdir.
Shunday qilib, bayon qilingan talablarga muvofiq tuzilgan buxgalteriya balansi xo‘jalik
yurituvchi subektning ma'lum sanaga bo‘lgan moliyaviy ahvolini aks ettirishi lozim.
3.2. Xo‘jalik muomalalari ta’sirida balansda ro‘y beradigan
o‘zgarishlar va ularning tavsifi
Xo‘jalik faoliyati jarayonida sodir bo‘ladigan muomalalar ta’sirida korxona mablag‘larining
tarkibida va ularning tashkil topish manbalarida, ayrim hollarda ularning ikkalasida ham o‘zgarishlar
yuzaga keladi. Xo‘jalik mablag‘lari va ularning tashkil topish manbalaridagi ro‘y bergan o‘zgarishlar
balansda ham tegishli o‘zgarishlarga olib keladi. Mablag‘lar qiymati o‘zgarmagan holda doiraviy
aylanish jarayonida ularning buyum shakli o‘zgaradi, mablag‘lar tashkil topish manbalarining ham
shakli o‘zgaradi, xo‘jalik mablag‘lari ko‘payadi yoki kamayadi. Lekin
balansning asosiy xususiyati-
xo‘jalik muomalalarini schotlarda ikki yoqlama aks ettirish ta’sirida balans moddalari summasi
o‘zgarganda aktiv va passiv tengliginiig o‘zgarmasligi doimo saqlanadi Buni misolda tasdiqlashimiz
uchun qishloq xo‘jalik korxonasining yil boshiga tuzilgan balansni keltiramiz (2.2-jadval) va uning
xo‘jalik muomalalari ta’sirida o‘zgarishini quyidagi misollarda ko‘rib chiqamiz.
