pullarning hozirgi qiymati va pullarning kelajakdagi qiymati

Download 4,03 Mb. Pdf ko'rish
bet	105/230
Sana	18.12.2023
Hajmi	4,03 Mb.
	#122991

1 ... 101 102 103 104 105 106 107 108 ... 230

Bog'liq
9FGpxRXF4oZVzQ4RAFkIWArGCd7lguGpnEliCPmR

Foizlar nazariyasi
5.3. Pullarning hozirgi va kelajakdagi qiymatini aniqlashda inflyatsiya tasiri

pullarning hozirgi qiymati va pullarning kelajakdagi qiymati.
Shunday qilib, bitta pul summasini ikkita nuqtai nazardan ko’rib chiqish mumkin:
A) hozirgi qiymati nuqtai nazaridan
B) kelajakdagi qiymati nuqtai nazaridan
Ammo, kelajakdagi pullarning arifmetik qiymati har doim yuqori.
Foizlar nazariyasi
Foizlar nazariyasining asosiy formulasi pullarning kelajakdagi qiymatini aniqlaydi:
, (10.1)
Bu yerda: P – kiritilgan pul summasining hozirgi qiymati;
F – pullarning kelajakdagi qiymati;
n – qo’yilma amalga oshirilayotgan vaqt davrlari soni;
r – qo’yilmaning daromadlilik me'yori.
Kelajakdagi muayyan pul summasining hozirgi kundagi qiymati esa (10.1) formuladan kelib
chiqadi:
, (10.2)
5.3. Pullarning hozirgi va kelajakdagi qiymatini aniqlashda inflyatsiya ta'siri

Investitsiyaviy amaliyotda doimiy tarzda, vaqt o’tishi bilan pul mablag`lari qiymatini
qadrsizlantiruvchi inflyasiya omiliga duch kelinadi. Bu, o’rtacha narxlar indeksidagi inflyatsiyaviy
o’sish, pullarning xarid qobiliyatini pasayishiga olib kelishi bilan bog`liq.
Investitsiyalash jarayonida inflyatsiyani ta'sirini hisobga olish bilan bog`liq hisob-kitoblarda
ikkita asosiy tushunchadan foydalaniladi:
- pul mablag`larining nominal summasi;
- pul mablag`larining real summasi.
Pul mablag`larining nominal summasi pullarning xarid qobiliyati o’zgarishini hisobga olmaydi.
Pul mablag`larining real summasi – ushbu summaning inflyatsiya jarayoni tufayli pullarning xarid
qobiliyati o’zgarishini hisobga olgan holdagi bahosi.
Investitsiyaviy faoliyat bilan bog`liq moliyaviy-iqtisodiy hisob-kitoblarda inflyatsiya quyidagi
holatlarda hisobga olinadi:
- pul oqimlarining orttirilgan qiymatini to’g`irlashda;
- orttirish va diskontlash uchun foydalaniladigan foiz stavkasini (inflyatsiyani hisobga olgan
holdagi) shakllantirishda;
- inflyatsiya sur'atlarini hisobga oladigan investitsiyalar daromadi darajasini prognoz (bashorat)
qilishda.
Inflyatsiyani baholash jarayonida ikkita asosiy ko’rsatkichdan foydalaniladi:
- ko’rib chiqilgan davrda narxlar darajasining o’rtacha o’sishini tavsiflovchi, o’nlik kasr bilan
ifodalanuvchi inflyatsiya sur'ati T;
- inflyatsiya indeksi I (iste'mol narxlari indeksining o’zgarishi), 1+T ga teng.

172
Inflyatsiyani hisobga olgan holda orttirilgan qiymatni to’g`irlash, quyidagi formula bo’yicha
amalga oshiriladi:
(10.3)
Bu yerda:
- pullarning real kelajakdagi qiymati;
F
n
– inflyatsiyani hisobga olgan holda pullarning kelajakdagi nominal qiymati.
Bunda inflyatsiya sur'ati yillar davomida saqlanib qoladi deb nazarda tutiladi.
Agarda r – inflyasiyani hisobga oluvchi, foizning nominal stavkasi bo’lsa, pullarning real
summasini hisoblash quyidagi formula bo’yicha amalga oshiriladi:
, (10.4)
ya'ni pul mablag`larining nominal summasi, pullarning xarid qobiliyatini pasayishiga muvofiq
(1+T)
n
marta pasayadi.
Umumiy holatda foiz nominal stavkasini inflyatsiya sur'ati bilan nisbatini tahlil qilganda uchta
holat yuzaga kelishi mumkin:
1.
r=T: pul mablag`larining real qiymatini orttirish sodir bo’lmaydi,
chunki ularning kelajkdagi qiymatining orttirilishi inflyatsiya tomonidan yo’qqa chiqariladi.
2.

Download 4,03 Mb.

1 ... 101 102 103 104 105 106 107 108 ... 230

Download 4,03 Mb.

Pdf ko'rish