17. Mavzu: Investitsiya loyihalarini moliyalashtirish. Reja: 1. Investitsiya loyihalarini moliyalashtirish va investitsiya resurslari qiymatini aniqlash 2. Kapital qiymati tushunchasi 3. Kapitalning ayrim elementlari qiymati 1. Investitsiya loyihalarini moliyalashtirish va investitsiya resurslari qiymatini aniqlash. Loyiha – bu muayyan maqsadni ko‘zlagan, korxona faoliyatini o‘zgartirish to‘g‘risidagi maxsus
tarzda rasmiylashtirilgan taklifdir.
Investitsiyaviy loyiha – cheklangan vaqt va cheklangan resurslar bilan muayyan maqsadga
erishish uchun yo‘naltirilgan, o‘zaro bog‘liq va muvofiqlashitirilgan tashkiliy, texnik va investitsiyaviy
tadbirlar majmuasidir.
Loyihalarni, odatda, taktik va strategik loyihalarga ajratadilar. Strategik loyihalarga mulkchilik
shaklining o‘zgarishini nazarda tutadigan loyihalar kiradi. Taktik loyihalarga esa ishlab
chiqarilayotgan
mahsulot
hajmini
o‘zgarishi,
mahsulot
sifatini
oshishi,
uskunalarni
zamonaviylashtirish bilan bog‘liq loyihalar kiradi.
Mazkur loyihaga nisbatan investitsiyaviy faoliyatni tartibga solish jarayoni loyiha davri deb
atalmish shaklda rasmiylashtiriladi, u quyidagi bosqichlardan iborat bo‘ladi:
1.
Loyihani ifodalash (ayrim hollarda «identifikatsiyalash» atamasi qo‘llaniladi).
2.
Loyihani ishlab chiqish (tayyorlash).
3.
Loyiha ekspertizasi.
4.
Loyihani amalga oshirish.
5.
Natijalarni baholash.
Investitsiyaviy loyihalar turlari: 1.
Mavjud tadbirkorlik faoliyati miqyoslarini o‘zgartirmasdan, jismoniy eskirgan uskunalarni
almashtirish.
2.
Joriy ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirish maqsadida uskunalarni almashtirish (ma'naviy
eskirish).
3.
Mahsulot ishlab chiqarishni ko‘paytirish va/yoki xizmat ko‘rsatish bozorini kengaytirish.
4.
Yangi mahsulotlar ishlab chiqarish maqsadida korxonani kengaytirish.
5.
Ekologik yuklamaga ega bo‘lgan loyihalar.
6.
Qaror qabul qilish mas'uliyati borasida muhim bo‘lgan boshqa turdagi loyihalar.
Investitsiya loyihalarini moliyalashtirish turli usullar bilan amalga oshiriladi:
-
aksiyadorlik investitsiyalash;
133
-
byudjetdan investitsiyalash;
-
lizing;
-
qarz majburiyatlari hisobidan banklar kreditlari, yuridik hamda jismoniy
shaxslar majburiyatlari evaziga moliyalashtirish;
-
ipoteka (ko‘chmas mulkni garovga qo‘yish) asosida olib boriladi.
