149
rejaning asosiy punktlarini ayting.
21–mavzu. INVESTITSION LOYIHA TAHLILI
Tayanch iboralar: loyiha, loyiha davri, marketing, bozor, rahobat muhiti, texnik tahlil, moliyaviy
tahlil, iqtisodiy tahlil, institutsional tahlil, tavakkalchilik tahlili, strategik investor.
1. Loyiha va loyiha davri tushunchalari.
Umumiy tarzda olganda loyiha – bu muayyan maqsadni ko’zlagan, korxona faoliyatini o’zgartirish
to’g`risidagi maxsus tarzda rasmiylashtirilgan taklifdir.
Investitsiyaviy loyiha – cheklangan vaqt va cheklangan resurslar bilan muayyan maqsadga erishish
uchun yo’naltirilgan, o’zaro bo`gliq va muvofiqlashitirilgan tashkiliy, texnik va investitsiyaviy
tadbirlar majmuasidir.
Loyiha sifatida ko’p narsani qabul qilish mumkin: elevator qurish, mahsulot ishlab chiqarishning
yangi texnologiyasini ishga tushirish, o’quv seminarlarini o’tkazish, traktorni ta'mirlash va h. Bunday
tadbirlarning barchasi bir qator umumiy belgilarga ega:
- ular muayyan va aniq belgilangan maqsadga erishish uchun yo’naltirilgan;
- bir qator o’zaro bog`liq hatti-harakatlarni amalga oshirishni nazarda tutadi;
- boshlanish va tugallanish vaqti aniq belgilangan bo’ladi;
- resurslarning cheklanganligi va tashqi sharoitlarning mavjudligi bilan (institutsional, iqtisodiy,
huquqiy va h.) tavsiflanadi;
- resurslarni kiritish va natija olish jarayonlari o’zaro bog`langan, bunda bir martalik qo’yilmalar
(vaqtning cheklanganligi) uzoq vaqt davomida natijalarga o’z ta'sirini ko’rsatadi;
- har biri takrorlanmas sharoitlarga ega va o’ziga xos.
Sanab o’tilgan belgilar loyihalarni boshqa turdagi tadbirlardan farqlash imkonini beradi; ularning
mavjudligi tadbirni loyiha sifatida e'tirof etilishiga imkon beradi.
Loyihalarni, odatda, taktik va strategik loyihalarga ajratadilar. Strategik loyihalarga mulkchilik
shaklining o’zgarishini nazarda tutadigan loyihalar kiradi. Taktik loyihalarga esa ishlab
chiqarilayotgan
mahsulot
hajmini
o’zgarishi,
mahsulot
sifatini
oshishi,
uskunalarni
zamonaviylashtirish bilan bog`liq loyihalar kiradi.
Mazkur loyihaga nisbatan investitsiyaviy faoliyatni tartibga solish jarayoni loyiha davri deb
atalmish shaklda rasmiylashtiriladi, u quyidagi bosqichlardan iborat bo’ladi:
1.Loyihani ifodalash (ayrim hollarda «identifikatsiyalash» atamasi
qo’llaniladi).
2. Loyihani ishlab chiqish (tayyorlash).
3. Loyiha ekspertizasi.
4. Loyihani amalga oshirish.
5. Natijalarni baholash.
