a) Parallel qo‘zg‘atishli motorning ish xarakteristikalari

Download 1,4 Mb. Pdf ko'rish
bet	50/53
Sana	24.11.2023
Hajmi	1,4 Mb.
	#104790

1 ... 45 46 47 48 49 50 51 52 53

Bog'liq
Elektr mashinalari

a) Parallel qo‘zg‘atishli motorning ish xarakteristikalari.
Quyida mazkur O‘TM larida U
a
= U
N
= const va I
qoz
= I
qoz.N
= const
bo‘lgandagi n, M, I
a
,  = f (P
2
) bog‘liqlik bilan ifodalanuvchi ish
xarakteristikalarini ko‘rib chiqamiz (2-rasm). Qo‘zg‘atish tokining
nominal qiymati (I
qoz.N
) qilib, O‘TM ning validagi yuki nominal (M
2
=
M
2N
) va aylanish chastotasi n = n
N
bo‘lgan ish rejimdagi kattaligi qabul
qilinadi.
Aylanish chastotasi n ning foydali quvvat R
2
ga bog‘lanishi − n = f (P
2
),
tezlik xarakteristikaci – n= f (I
a
) egri chizig‘iga yaqin bo‘ladi.
(31.12) tenglama parallel qo‘zg‘atishli motor uchun ham to‘g‘ri kelib,
aylanish chastotaning pasayishi natijasida, yakorning teskari EYK E
a
kamayadi, bu esa yakor toki I
a
ning va yakor reaksiyasining oshishiga olib
keladi. Magnit zanjiri to‘yingan mashinalarda ko‘ndalang yakor reaksiyasi
nisbatan magnitsizlovchi ta’sir ko‘rsatadi. Bu ta’sir esa, asosiy qutblarning
magnit oqimini nisbatan kamaytiradi va shu sababli, O‘TM lari aylanish
chastotasining nisbatan oshishiga olib keladi.
Mexanizmlarning odatdagi mexanik xarakteristikalarida ish turg‘unligi
uchun O‘TM ning tezlik xarakteristikaci kamayuvchi bo‘lishi zarur.
Shu maqsadda, parallel qo‘zg‘atishli O‘TM larini loyihalaganda uning
validagi yuk oshganda yakor zanjiridagi kuchlanish pasayishi (I
a
R
a
) ning
ortishi tufayli aylanish chastotaning kamayishi, asosiy qutblar magnit
oqimi Ф
qoz
ning kamayishi sababli aylanish chastotaning o‘sishiga
nisbatan kattaroq bo‘lishi ta’minlanadi. Bunda yuklama noldan
nominalgacha oshganda n ning pasayishi n = (38) foizni tashkil qiladi.
Valdagi yuk 0 dan nominal qiymatgacha o‘zgarganda, parallel
qo‘zg‘atishli motorning tezlik xarakteristikasi − n = f (P
2
) deyarli to‘g‘ri
chiziq ko‘rinishida o‘zgarib, lar o‘qiga nisbatan kam og‘gan bo‘ladi va shu
sababli, uni bikir (ya’ni kam o‘zgaruvchi) xarakteristika deyiladi. Parallel
qo‘zg‘atishli motor aylanish chastotasining valdagi yukka nisbatan kuchsiz
bog‘liqligi muhim ahamiyatga ega bo‘lgan hossalaridan biri hisoblanadi.

71
Moment xarakteristikasi – M
2
= f (P
2
) ko‘rinishdagi bog‘lanishdir.
O‘TM foydali momenti M
2
ning kattaligi uning validagi foydali quvvatga
to‘g‘ri mutanosib bo‘lib, quyidagi ifoda bilan aniqlanadi:
M
2
=P
2
/ω=P
2
/(2π∙n/60)=60/(2π)∙P
2
/n=9,55P
2
/n, (8.1)
bunda P
2
W; M
2
N∙m; n ayl / min.
Aylanish chastotasi n =const bo‘lganda (8.1) tenglamaga binoan M
2
koordinatalar boshidan chiqadigan to‘g‘ri chiziq ko‘rinishida bo‘lar edi.
Ammo valdagi yukning oshishi bilan O‘TM ning aylanish chastotasi bir
oz kamayadi, shuning uchun ham moment M
2
quvvat P
2
ga nisbatan tezroq
o‘sadi (2-rasm).
Aylanish chastotasi deyarli o‘zgarmas bo‘lgani uchun magnit va
mexanik isroflari o‘zgarmas deyilsa bo‘ladi, natijada O‘TM ning salt
ishlashdagi mo-menti M
0
= const bo‘ladi. Shu sababdan barqaror ish
rejimdagi O‘TM ning momentlari muvozanat tengalamasi (2) ga binoan
M= f (P
2
) egri chizig‘i, foydali momentining o‘zgarishi M
2
= f (P
2
) dan
kattaligi M
0
ga teng bo‘lgan oraliqda yuqorida joylashadi va M
2
ning
o‘zgarishiga o‘xshash bo‘ladi.
O‘TM foydali quvvati P
2
ning oshishi bilan uning aylanish chastotasi bir
oz pasayadi; yakor reaksiyasi ta’sirida esa magnit oqimi bir oz kamayadi,
shu sababli I
a
= f (P
2
) bog‘liqlik M= f (P
2
) egri chizig‘iga nisbatan
ordinatalar o‘qi tomonga ko‘proq og‘adi.
P
2
= 0 da salt ishlash toki I
0
= I
0(a)
+ I
qoz
nominal tokning (510) foizni
tashkil qiladi. Bunda I
0(a)
− salt ishlash tokining yakor chulg‘amidan
o‘tadigan qismi bo‘lib, nominal tokning (37) foiz ni tashkil qiladi. Kichik
raqamlar – katta quvvatli elektr motorlariga, kattasi esa – kam

Download 1,4 Mb.

1 ... 45 46 47 48 49 50 51 52 53

Download 1,4 Mb.

Pdf ko'rish