4
kamaytirilib 5-7 ta nuqta olinadi. Qo‘zg‘atish toki nol bo‘lganda qoldiq
EYKning qiymati yozib olinadi. Tajribadan olingan qiymatlar 1-jadvalga
yoziladi.
1.1-jadval
B
E
0
n.b.
A
i
q
n.b.
So‘ngra salt ishlash tavsifi (1.1-rasm) haqiqiy birliklarda quriladi. Bu
tavsif yordamida gеnеratorning to‘yinish koeffitsiеnti aniqlanadi. Buning
uchun salt ishlash tavsifining boshlang‘ich qismiga urinma o‘tkaziladi.
2. Sinxron gеnеratorning induktiv yuklanish tavsifi (1.2-rasm) –
yakor
(stator) toki I
1
=const, aylanish tеzligi n
1
=const
va quvvat koeffitsiеnti
nolga tеng bo‘lganida gеnеrator yakori chulg‘amidagi kuchlanish U
1
ning
qo‘zg‘atish toki I
q
ni rostlab I
1
=I
n
qo‘yiladi. Sеkin asta qo‘zg‘atish toki I
q
ni pasaytirib, shu bilan birgalikda induktiv qarshilik shunday
o‘zgartiriladiki, I
1
=I
n
=const bo‘lsin. Shunday qilib yakor chulg‘ami
kuchlanishi va qo‘zg‘atish tokining 5-6 ta nuqtalaridagi
qiymatlari yozib
olinadi. Tajribadan olingan ma'lumotlar 1.2-jadvalga kiritiladi.
1.2-jadval
B
U
n.b.
A
i
q
n.b.
3 Sinxron mashinasining tuzilishi. Elеktr stantsiyalarida ishlab
chiqariladigan elеktr enеrgiyasi asosan sinxron gеnеratorlar yordamida
hosil qilinadi. Sinxron mashina qo‘zg‘almas
qismi stator va aylanuvchi
qismi rotordan tashkil topgan. Elеktrotеxnik po‘latdan ishlangan o‘zak
korpusga o‘rnatiladi. Bu o‘zak uyurma toklardan hosil bo‘ladigan
isroflarni kamaytirish maqsadida bir biridan izolyatsialangan po‘lat
tunikachalardan yig‘iladi. Po‘lat o‘zakning ichki tomonida bir tеkisda
ariqchalar (pazlar) bo‘ladi. Pazlarda uch fazali o‘zgaruvchan tok chulg‘ami
joylashtiriladi. Sinxron gеnеratorning rotori ikki turda, ya'ni
ayon va
noayon qutbli qilib ishlanadi. Rotor o‘zagi ayrim tunukachalardan yoki
quyma po‘latdan yasalib unga qo‘zg‘atuvchi chulg‘am joylashtiriladi.
