Ona sayyoramizni asraylik .
XXI asrning katta muammolardan biri bu - atrof-muhitning ifloslanishi hamda iqlim
isishi bilan bog‘liq holda ekologiyaning global tarzda buzilishidir. Ekologik inqiroz
davomiyligi va talofat ko‘lamiga ko‘ra turli xil ko‘rinishda yuz beradi. Ayrimlari bir
necha kun ichidayoq sodir bo‘lib, tezkor talofatlarni keltirib chiqarsa, ba'zilarining
yuzaga chiqishi uchun millionlab yil kerak bo‘ladi. Shuningdek, ekologik inqiroz biror
hudud doirasida yoxud global miqyosda bo‘lishi mumkin.
O‘tmishdagi muzliklar, suvliklar davri va ular o‘rnini egallagan yangi iqlim sharoitlari
hamda ular olib kelgan o‘zgarishlarni tahlil qiladigan bo‘lsak, mazkur davrlarda flora
va fauna olamining ayrim turlari qirilib, o‘rnini yangi navlar egallaganini ko‘rishimiz
mumkin. Hozirga qadar inson zotining Yer yuzida yashab qolishiga jiddiy tahdid
soluvchi ekologik inqiroz yuz bermagan bo‘lsa-da, lekin bugunning eng katta global
muammosiga aylangan iqlim isishi hamda u keltirib chiqargan va chiqarayotgan
asoratlar bu holga jiddiy qarashni taqazo etadi.
Biz bugungi maqolamizda ayni shu global muammo atrofida fikr yuritmoqchimiz.
XULOSA
Global iqlim isishi asoratlari allaqachon o‘zini namoyon qilishga ulgurdi. To‘fonlar,
bo‘ronlar hamda qurg‘oqchilik ofatlarining tez-tez uchrayotgani ayni iqlim isishi
oqibatida yuzaga kelayotir. O‘tgan asrning ikkinchi yarmida sanoati rivojlangan
mamlakatlarda issiqxona gazlarining katta miqdorda va betartib tarzda atmosferaga
chiqarilishi ozon qavatining teshilishiga olib keldi. Natijada Quyoshning inson uchun
zararli bo‘lgan nurlari mazkur teshikdan o‘tib, insoniyat uchun xavfni yuzaga keltirdi.
Jahon hamjamiyati bundan jiddiy tashvishga tushib, issiqxona gazlari miqdorini
kamaytirish uchun lozim bo‘lgan chora-tadbirlar ishlab chiqish zarurligini anglab yetdi
hamda bu borada qilingan amaliy ishlar natijasida mavjud xavfni ma'lum darajada
jilovlashga muvaffaq bo‘lindi. Iqlim isishi abadiy muzliklar diyori bo‘lgan Arktikaga
ham yetib bordi. Bu yerdagi ulkan muzliklarning erishi ummonlardagi suv sathining
ko‘tarilishiga sabab bo‘lyapti. Ayni holat okean qirg‘oqlarida qad rostlagan shaharlar
uchun xavf tug‘dirmoqda.
Atrof-muhit ifloslanishi bilan bog‘liq yana bir muammo bu toza ichimlik suvining
tanqisligidir. Statistik ma'lumotlarga ko‘ra, ayni paytda dunyoning kamida 1 mlrd.
aholisi toza ichimlik suvi ichish imkoniyatiga ega emas. 1990 yildan beri toza ichimlik
suvini iste'mol qiluvchilar soni 1,6 mlrd. kishiga oshgan bo‘lsa-da, lekin bu ne'matga
tashnalar soni hanuz yuqoriligicha qolmoqda.
O‘tgan asrda suvga nisbatan bo‘lgan talabning oshishi aholi o‘sishiga nisbatan ikki
barobar yuqori bo‘ldi. Hali dunyoda suvsizlik muammosi ochiq ko‘zga tashlanmagan
bo‘lsa-da, lekin Yer yuzi aholisining 2,8 milliardi yoki boshqacha qilib aytganda, jami
yer yuzi aholisining 40 foizi suv tanqis bo‘lgan hududlarda yashaydi. Ayni holat esa
mavjud suv resurslaridan tejab-tergab foydalanishni taqozo etadi.
Toza ichimlik suvi borasidagi muammolarga, asosan, Afrika qit'asida yashovchi
insonlar ko‘proq duch kelmoqda. Bu mintaqa suv resurslarining hududlar o‘rtasidagi
taqsimotida jiddiy nomutanosiblik bor. Masalan, Shimoliy Afrikada aholining 92 foizi
toza ichimlik suvi iste'mol qilish imkoniyatiga ega bo‘lsa, sahro mintaqasidagi Afrika
davlatlarida bu ko‘rsatkich 60 foizga ham yetmaydi.
|
