Əlavə 3. Yarımkeçirici elektron cihazlarının parametrlərinin və qoşulma sxemlərinin təhlili və hesablanmasına aid misallar
Yarımkeçirici diodlar əsasında elektron qurğuların sxemləri və onların işçi parametrləri
Verilmiş sxemlərdə diodların qoşulma və iş rejimlərini nəzərə alaraq, sxemlərdə əsas işçi elektrik parametrlərini hesablayaraq, həm aşağı, həm də yüksək tezlik diapazonları üçün sxemlərin iş rejimlərini təmin edən diodları seçin.
Aşağıdakı şəkildə diodun praktiki, sadələşdirilmiş və ideal modelləri verilmişdir (şək.3.1.). Bir sıra sxemlərdə, dövrədəki gərginlik çox böyük, onlarla və yüzlərlə volt olduqda, elektrik hesabatını apararkən diodda düz istiqamətdə gərginlik düşküsünü nəzərə almamaq olar. Ancaq dövrələrə tətbiq olunan gərginlik az olduqda az və orta güclü Ge diodlar üçün Ud 0,3V, Si diodlar üçün Ud 0,7V, GaAs əsaslı işıqdiodları üçün Ud 2,0V olduğunu nəzərə almaq lazımdır.
Şək.3.1. Diodun praktiki, sadələşdirilmiş və ideal modelləri
Qeyd olunanları nəzərə almaqla verilmiş sxemlərin təhlilini apararaq, elektrik hesabatı yerinə yetirməklə sxemlərin elementlərini seçin.
3.2 – 3.9 şəkillərində düzləndirici, impuls və universal diodların müxtəlif qurğularda qoşulma sxemləri və işçi rejimləri göstərilmişdir.
Şək. 3.2. Düzləndirici diodun yarımperiodlu düzləndirici qurğusunda qoşulması sxemi.
Şək. 3.3. Sabit cərəyan dövrələrində diodun qoşulması və qütblərin səhv qoşulmasının qarşısını almaq sxemi.
Şək. 3.4. Körpü sxemində diodların qoşulma sxemi və verilmiş parametrli elementlər üçün sxemiş
Şək. 3.5. Diodların biri-birinə əks paralel qoşulma sxemi və bir qütblü gərginlik dövrəsi üçün iş rejimləri və parametrləri.
Şək. 3.6. Müxtəlif materialdan hazırlanmış diodların eyni istiqamətdə parallel qoşulma sxemi və bir qütblü gərginlik dövrəsi üçün iş rejimləri və parametrləri
Şək. 3.7. Diodlu sxemlərdə cərəyanların və gərginliklərin paylanması
Şək. 3.8. Dioda parallel qoşulan aktiv yükün elektrik parametrlərinin təyini sxemi
Şək. 3.9. Diodların impulsu amplituduna görə məhdudlayıcı qurğuda qoşulması
3.10 – 3.13 şəkillərində stabilitron əsaslı stabilləşdirmə dövrələri, bu sxemlərdə stabilitronların iş rejimləri verilmişdir. Verilmiş sxemlərdə elektrik hesabatı apararaq, tələbləri ödəyən elementləri seçin.
Şək. 3.10. Stabilitron əsasında parametrik stabilizator sxemi və onun işçi parametrlərinin seçilməsi
a)
b)
Şək. 3.11. Stabilitronların sinusoidal gərginlikdən sabit gərginlik (a) və impuls gərginliyi formalaşdıran qurğularda qoşulma sxemi və onların işçi parametrlərinin seçilməsi
b)
Şək. 3.12. Stabilitronların qoşulma sxemləri və verilmiş parametrli stabilizasiya dövrələri
a) b) c)
Şək. 3.13. Stabilitronun stabilizasiya sxemlərində mümkün olan rejimləri
Şəkil 3.14-də varikap əsasında qurulmuş rəqs dövrəsinin və onun köklənmə sxemi verilmişdir. Volt-farad xarakteristikası verilmiş (a) varikapı seçərək, müxtəlif tezliklər üçün rəqs dövrəsini (b) hesablayın.
Şək. 3.14. Varikapın volt-farad xarakteristikası (a) və onun əsasında rəqs dövrəsi (b)
| 