Vodorod atomining nurlanish spektri




Download 489,54 Kb.
Pdf ko'rish
bet3/7
Sana26.01.2024
Hajmi489,54 Kb.
#146539
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
12–MA’ruza. Mikrozarralarning korpuskulyar- to’lqin dualizmi

12.4. Vodorod atomining nurlanish spektri 
 
Rezerford atomning planetar modelini yaratganidan keyin 
ko‘plab tajribalar o‘tkazila boshladi. Boshlanish tajribalar eng oddiy 
atom vodorodda ko‘proq o‘tkazildi. Vodorod atomi bitta proton va 
bitta elektrondan tuzilgan. Tajribalar ko‘rsatadiki, bitta elektron 
diskret bo‘lgan har xil orbitalarga o‘tishi mumkin ekan. 
Yadroga eng yaqin joylashgan orbita asosiy orbita deyiladi. 
Boshqa orbitalar esa, o‘yg‘ongan yoki hayajonlangan orbitalar 
deyiladi. 
Elektron pastki orbitadan yuqori orbitaga o‘tishda energiya yutar 
ekan. Birinchi orbita Bor orbitasi deyiladi. Bu yerda, elektron 
absolyut qiymati jihatdan eng katta energiyaga ega bo‘ladi: 
Bor orbitasi radiusi: 
Keyingi orbitalarning radiuslari kattalashib boradi, ammo 
energiyasi kamayib boradi. 


Elektron yuqori orbitadan pastki orbitaga o‘tsa, u bitta foton 
chiqaradi. Bundan keyingi orbitalarni energetik sathlar orqali 
belgilaymiz. 
Energiyalari aynan bir xil bo‘lgan nuqtalarning geometrik o‘rni 
energetik sath deyiladi.
Vodorodning nur chiqarish qobiliyatini birinchi bo‘lib Balmer 
o‘rgangan. U ko‘zga ko‘ringan nurlarning chiqishi ro‘y beradigan 
formulani yaratgan: 
(12.12) 
Bu yerda, 
bo‘lishi mumkin. 
Bu formulaga asosan elektron uchinchi, to‘rtinchi, beshinchi 
sathlardan ikkinchi sathga o‘tganda ko‘zga ko‘rinadigan (qizil, 
yashil, binafsha) nurlar chiqarar ekan. 
12.1-rasm 
Ultrabinafsha nurlar hosil bo‘lishini Layman tekshirgan: 
(12.13) 


Bu yerda, 
Infraqizil nurlar chiqarishini esa Pashen tekshirgan: 
(12.14) 
Bu yerda, 
Bu formulani umumlashtirib Balmer quyidagi umumiy 
formulani yaratdi. 
Balmerning umumlashtirgan formulasi: 
(12.15) 
Bu yerda, 
, – Ridberg doimiysi bo‘lib, uning qiymati: 

Download 489,54 Kb.
1   2   3   4   5   6   7




Download 489,54 Kb.
Pdf ko'rish