1. Iqlim o
‘
zgarishi bo
‘
yicha moliyalashtirish.
Birlashgan Millatlar Tashkiloti Taraqqiyot dasturi (BMTTD) o‘zining
"O‘zbekiston Respublikasida barqaror rivojlanishni moliyalashtirish"
loyihasi orqali
O‘zbekiston Hukumatiga milliy rivojlanish rejalari/strategiyalari va barqaror
rivojlanish maqsadlarini (BRM) amalga oshirish uchun
Integratsiyalashgan milliy
moliyalashtirish tuzilmaviy asosini yaratishda ko‘mak bermoqda. BMTTD loyihasi
rivojlanishni moliyalashtirish uchun zarur bo‘lgan davlat
va xususiy resurslarni
safarbar qilishga yordam berishga qaratilgan bo‘lib, u strategiyalar/islohotlarning
2030-yilgacha bo‘lgan kun tartibining iqtisodiy, ekologik va ijtimoiy o‘lchovlariga
ta’sirini maksimal darajada oshirishga yordam berish uchun talab qilinayotgan strategik
tadqiqotlar va salohiyatni oshirishni ta’minlaydi.
Loyihaning asosiy tadbirlaridan biri davlat budjetini shakllantirish jarayonining
BRMlarni samarali tarzda amalga oshirishni qo‘llab-quvvatlashini ta’minlashdan
iboratdir.
Ushbu faoliyat, resurslar mos ravishda yo‘naltirilmagan taqdirda milliy
strategiyalar, siyosat va dasturlarda BRMlarni aks ettirish o‘z-o‘zidan
natija
bermasligini tan oladi. Shu tufayli Hukumatga milliy BRMlarni budjet jarayoniga
samarali kiritishda yordam berish muhimdir.
BMTTD ko‘magida O‘zbekiston iqlim budjetini markirovkalash (IBM) modelini
ishlab chiqish va joriy qilish jarayonidan o‘tmoqda (13-BRM bilan bog‘liq). IBM
rejalashtirilgan yoki ijro qilingan budjetning alohida
moddalarini iqlim uchun
dolzarbligiga qarab "belgilashni" va keyin natijalarni nashr qilishni o‘z ichiga oladi.
IBMdan strategiya ishlab chiquvchilarni o‘zlarining budjetlashtirish qarorlarida iqlim
o‘zgarishi masalalarini ko‘proq hisobga olishga undashi; iqlim o‘zgarishi bo‘yicha
strategiyalarni amalga oshirishdagi o‘sishni kuzatishga yordam berishi; Hukumatning
iqlim o‘zgarishi bilan bog‘liq faoliyati bo‘yicha manfaatdor tomonlar bilan aloqalarni
yaxshilashi kutilmoqda. Vaqt o‘tishi bilan bu afzalliklar mamlakatga iqlim sohasidagi
moliyalashtirish uchun qo‘shimcha resurslardan foydalanish
va samarali dasturlash
imkonini beradi.
IBM modelining dastlabki natijalari 2023 yil uchun bo‘lgan Fuqarolar uchun
budjetda yaqin orada chop qilinadi. Bu natijalar O‘zbekistonda yaqinda o‘tkazilgan
Iqlim o‘zgarishi bilan bog‘liq davlat xarajatlari va institutsional tahlil (CPEIR)
natijalariga mos keladi. 1-jadvalda CPEIR tahlili natijalari ko‘rsatilgan bo‘lib,
O‘zbekiston Davlat budjetining qariyb 11 foizi iqlim o‘zgarishi natijalarini qo‘llab-
quvvatlashga mo‘ljallanganligini, ularning katta qismi iqlim o‘zgarishiga
moslashish
bilan bog‘liqligini ko‘rsatadi. Bundan tashqari, tahlil natijasida Davlat budjetining 0,5
foizidan kam bo‘lgan, iqlim o‘zgarishi bilan bog‘liq faoliyat natijalariga zarar
