21
- kanal koderi – xatoliklardan himoyalanish maqsadida radiokanal
bo’yicha uzatiluvchi signalni kodlaydi, hamda uzatiluvchi signal tarkibiga
mantiqiy blokdan keluvchi boshqarish axborot signalini kiritadi;
- modulyator – kodlangan signal axborotini eltuvchi chastotaga
o’tkazadi.
Priyomnik tarkibiga quyidagilar kiradi:
- demodulyator – modulyatsiyalangan radiosignaldan axborot
eltuvchi kodlangan videosignalni ajratadi;
- ekvalayzer – ko’p nurli tarqalish
hisobiga signal buzilishini
kompensatsiyalash uchun mo’ljallangan;
- kanal dekoderi – qabul qilingan signaldagi xatoliklarni aniqlaydi va
tuzatadi, hamda kirish yo’li oqimidan boshqarish axborotini ajratadi va
mantiqiy blokka yuboradi;
- nutq dekoderi – nutq signalini raqamli ko’rinishga tiklaydi;
- raqam-analog o’zgartirgichi (RAO’) – qabul qilingan nutqning
raqamli signalini analog shaklga o’zgartiradi va uni dinamik kirish yo’liga
uzatadi;
- mantiqiy blok – mobil stansiya ishlashini boshqaruvchi
mikrokompyuter.
Antenna bloki – odatda mobil qurilma ichida joylashgan antenna va
qabul qiluvchi–uzatuvchi elektron kommutatoridan iborat. Elektron
kommutator antennani peredatchik chiqish yo’liga yoki priyomnikning
kirish yo’liga ulaydi, chunki raqamli tizimning
mobil stansiyasi bir
vaqtning o’zida qabulga va uzatishga hech qachon ishlamaydi.
Ba’zi tizimlarda axborotni uzatish konfidensialligini ta’minlash
maqsadida shifrlash rejimidan foydalaniladi. Bunda, mos holda, xabarlarni
shifrlash va deshifrlash bloklari ko’zda tutiladi.
Mobil stansiyada abonentni identifikatsiyalovchi maxsus olib
qo’yiladigan blok (Subsriber Identity Module – SIM) ham ko’zda tutilgan.
Mobil stansiyada nutq aktivligi detektori VAD (Voice Activity Detectog)
ham mavjud. VAD peredatchikni nurlanishga faqat abonent so’zlagan vaqt
intervalida ulaydi. Natijada ta’minot manbai energiyasi tejaladi, ishlab
turgan peredatchikda boshqa stansiyalarga tug’diriluvchi xalallar darajasi
pasayadi.
Bazaviy stansiyada qabul qilish sifatini oshirish uchun ajratilgan
usuli qo’llaniladi. Bu mobil abonentlar bilan bog’lanishni
tashkil etish
xususiyatlaridan biri hisoblanadi va bazaviy stansiyalarda ikkitadan kam
bo’lmagan qabul qiluvchi antennalar o’rnatilishiga sabab bo’ladi. Undan
22
tashqari bazaviy stansiya uzatishga va qabul qilishga alohida antennalarga
ega bo’lishi mumkin. Bazaviy stansiyaning yana bir xususiyati – turli
chastotali bir necha kanallarda bir vaqtda ishlashni ta’minlash uchun bir
necha priyomniklarning va shunday sonli peredatchiklarning mavjudligi.
Bazaviy stansiyaning blok-sxemasi 2.2-rasmda keltirilgan.
Qabul qiluvchi va uzatuvchilar soni
N
bazaviy
stansiyaning
konstruksiyasi va komplektligi orqali aniqlanadi.
N
priyomniklarni bitta
qabul qiluvchi antennaga bir vaqtda ishlashini ta’minlash uchun qabul
qiluvchi antenna va priyomniklar orasida
N
chiqish yo’lli quvvat
taqsimlagichi, peredatchiklar va uzatuvchi antenna orasida esa
N
kirish
yo’lli quvvat jamlagichi o’rnatiladi.
Bazaviy stansiya kontrolleri (kompyuteri) (BSK)
stansiya ishlashini
boshqarishni, hamda uning tarkibidagi bloklar va uzellarning ishga
layoqatligini nazoratlashni ta’minlaydi.
Aloqa
liniyasi
bilan
bog’lovchi
blok
ko’chma
aloqani
kommutatsiyalash markaziga aloqa liniyasi bo’yicha axborotni uzatadi va
qabul qiladi. Bazaviy stansiyani ko’chma aloqani kommutatsiyalash
markazi
bilan
bog’lashda
radiorele
yoki
optik-tola
liniyasidan
foydalaniladi.
Ishonchlikni ta’minlash uchun bazaviy stansiyaning ko’pgina
bloklari va uzellari rezervlanadi (ikkilanadi), stansiya tarkibiga avtonom
uzluksiz ta’minot (akkumulyatorlar) kiritiladi.
2.2-rasm. Bazaviy stansiyaning blok-sxemasi
Taqsimlagich
Jamlagich
1 priyemnik
N priyemnik
1 peredatchik
N peredatchik
Kontroller
Aloqa liniyasi bilan ulash bloki
Qabul qiluvchi
antenna
Uzatuvchi
antenna
Kommutatsiya
markaziga
23
Ko’chma aloqani kommutatsiyalash markazi (KAKM)
elektron
kommutatsiyaning ixtisoslashtirilgan markazi bo’lib, unga uyali ko’chma
aloqa tizimiga xarakterli masalalarni hal etuvchi funksional bloklar
(registrlar) qo’shilgan (2.3-rasm).
2.3-rasm. Ko’chma aloqani kommutatsiyalash
markazining blok-sxemasi
O’rnashgan joyning uy registri
(O’JUR) – muayyan operator
tizimida doimiy ro’yxatga olingan ko’chma stansiyalarning ma’lumotlar
bazasi joylashgan registr. Tarkibida har bir operatorga taqdim etiluvchi
xizmatlar nabori xususidagi axborot ham mavjud.
Ushbu registrda
abonentni chaqirishni tashkil etish uchun uning joylashgan joyi qaydlanadi
va haqiqatan ko’rsatilgan xizmatlar ro’yxatga olinadi.
Autentifikatsiya
markazi
(AUM)
– ma’lumotlar bazasini
autentifikatsiyalash markazi bo’lib, haqiqiylik moduliga - SIM-kartaga
O’rnashgan
joyning uy
registri
Autentifikatsiya
markazi
Uskunani
identifikatsiyalash
registri
Uskuna
expluatasiya
markazi
O’rnashgan
joyning tashrif
registri
Tranzit
KAKM
KAKM
AUM
O‘JUR
UIR
O‘JTR
Ma’lumotlarni
uzatish
tarmog‘i
KAKM
GSM
tarmoqning
boshqa
segmenti
Bazaviy
stansiyalar
qismtizimi
(BSQT)
Bazaviy
stansiyalar
qismtizimi
(BSQT)
