3G ya’ni uchinchi avlod mobil aloqa tarmoqlari
2000-2010-yillar
oralig’ida dunyo miqyosida keng foydalanildi va ularda foydalanilgan terminallar
smartfonlar deb nomlandi. 1 va 2 avlod taqdim etgan xizmatlarga qo’shimcha
video qo’ng’iroqlar ham ushbu avlod tomonidan qo’llab quvvatlandi. Aloqa
79
almashish tezligi juda tez, qo’shimcha xizmatlari ko’paygan va mobil TV
xizmatlarini o’zida jamlagan 3G tarmoqlari 1.6- 2.0 GHz chastota diapozonida
ishlaydi. Bunday mobil aloqa tarmoqlarining o’tkazish polosasi 100Hz va keng
polosali tarmoq ham deb nomlanadi.
4G – to’rtinchi avlod texnalogiyasi.
2000-yildan oldi to’rtinchi avlod mobil
texnologiyalarini rivojlantirish va joriy etish masalalari boshlangan bo’lsa, birinch
marta 2009-yilning oxirida Stokgolm va Oslo shaharlarida TeliaSonera operatori
4G tarmog’ini ishga tushirdi. Undan keyin dunyoda Finlandiya ikkinchilardan
bo’lib, 4G tarmog’ini ishga tushirdi. 4G tarmog’ida ma’lumot uzatish tezligi
100Mb/s-1Gb/s gacha etishi mumkin. Shuningdek, 1G-3G mobil tarmoqlari
qo’llab quvvatlagan barcha xizmatlariga qo’shimcha mobil multimedia, global
mobillilik, integrasiyalangan simsiz yechimlar, shaxsiylashtirishlgan xizmatlar va
boshqa xizmatlar to’plamini qo’llab quvvatladi. 4G tarmoqlari 2GHz -8GHz
chastota diapozonida ishlaydi va polosa kengligi 100MHz teng. Ma’lumot uzatish
tezligi juda yuqori va IP texnologiyasini to’liq qo’llab quvvatlaydi. Batariya
quvvati talab dajarasida ishlay oladigan 4G smartfonlar orasidagi axborot
xavfsizligi darjasida yuqori va xizmat ko’rsatish sifafi (QoS) talab darajasida
ishlab chiqarildi.
3-rasm. Mobil tarmoq avlodlarining umuiy hususiytlari.
Mobil tarmoq va qurulmalarning kelajakdagi istiqbollari.
Abonetlarning
ortib borayotgan talabalrini qondirish uchun ularning yangi 5 G va 6 G avlodlarini
yaratish hamda rivojlantirish bilan bog’lanadi. Hozirda 5G texnalogiyasi
allaqachonlar tadbiq etilgan bo’lib, ko’plab yangi ishlab chiqarilgan mobil
qurulmalar ushbu texnalogiani qo’laydi.
80
Beshinchi avlod mobil aloqa texnologiyasi – telekommunikatsiya sohasida,
5G uyali aloqa kompaniyalari tomonidan 2019 yilda global miqyosda tarqalishni
boshlagan uyali aloqa tarmoqlari uchun beshinchi avlod texnologiyasi hisoblanadi.
Bugungi kunda yuqori tezliklarda ma’lumot uzatish va boshqa ko’plab
imkoniyatlarni qo’llab quvvatlovchi zamonaviy 4G aloqa tarmoqlarining davomchi
sifatida 5G tarmoqlari rivojlantirilmoqda.
Butun dunyo bo’ylab operatorlar, shu jumladan AT&T Inc, KT Corp va
China Mobile, beshinchi avlod (5G) simsiz texnologiyasini to’liqligicha yaratish
va joriy etishga intilmoqda. 5G aloqa tarmoqlari 100Gbit/s tezlikda ma’lumot
uzatish imkoniyati qo’llab quvvatlaydi, bu degani 4G texnologiyasi taqdim
etayotga mavjud tezlik bilan taqqoslaganda 100 marta katta tezlik degani. Oldingi
mobil aloqa avlodalaridan farqli 5G tarmoqlari 1G-4G bo’lgan barcha turdagi
xizmatlarni ajoyib sifat darajasida va uzatish tezligida qo’llab quvvatlaydi.
Hozirda 5G ning davomchisi sifatida ko’rilayotgan 6G texnalogiyasi ustida
dunyonong qator rivojlangan davlatlari ish olib bormoqda. Doyimgidek birinchi
qatorlarda Janubiy Koreya, Xitoy, Yaponiya va AQSh 6G texnologiyasini yaratish
va joriy etish bo’yicha tadqiqotlarni faol davom ettirishmoqda.
Hozirda abonetlarning ehtiyojlarini 4 G va 5 G to’liq qondirayotgani va
texnalogiyalrga sarfangan mablahtlar o’znini to’liq qoplamagni bois 6G ni yaqin
2028- va 2030-yillardan boshlab tadbiq etish rejalashtirilgan. Shu bilan birga hali
ko’plab davlat va hududlarga hali 3 G va 4G texnalogiya qurilmalari yetib
bormaganini ham inobatga olish lozim bo’ladi, Shunday bo’lsada 6G texnalogiyasi
Yaponiyada ishga tushirilib, sinab ko’rilyotgani haqida ma’lumotlar ham uchraydi.
6 G o’zidan oldingi 4G VA 5G texnalogiyalariga asoslanib, internet tezligi bir
necha barovar oshirilib taqdim etilishi kutilmoqda.
Xulosa
o’rnida aytadigan bo’lsak mobil tarmoqlar rivojlanishida 1G dan 4 G
gacha bo’lgan texnalogiyalar orasida quyidagi yutuqlarni ko’rish mumkin:
•
1G: Faqat ovozli ma’lumot uzatish;
•
2G: qo’shimcha SMS va MMS hizmatlari;
•
3G:Keng polasali tarmoqlar, video qo’ng’iroqlar va mobil internet
•
4G: LTE standartining yuqori tezlikdagi imkoniyatlari
Amalga 2019-yilda taqdim etilgan va foydalanilayotgan 5 G texnalogiyasi
hamda
81
6 G texnalogiyalari esa 4 G dan tezliklari bilan farq qilib, ular taqdim etgan
imkoniyatlar shu bilan farqlanadi.Lekin kelajakda 6 G mutloq yangi imkoniyat va
hususiyatlar bilan taqdim etilishi ham ehtimoldan yuroq emas.
|
