|
Modda almashinish asoslari
|
| bet | 23/26 | | Sana | 12.06.2024 | | Hajmi | 57,05 Kb. | | #262898 |
Bog'liq ATJ YAKUNIYXaydash. Suyuqliklarni xaydash. Konovalov qonuni. Suyuqliklarni bir-birida erish qobilyati. Azeotrop suyuqliklar va ularning diagrammalari
Ikki va undan ortiq uchuvchan komponentlardan tarkib topgan bir jinsli sujoiqlik aralashmalai*ini ajratish uchun qo'llaniladigan usullardan eng keng tarqalganlari haydash va rektifikatsiyadir. Haydash va rektifikatsiya jarayonlari kimyo, oziq - ovqat va boshqa sanoatlarda juda keng ko'lamda ishlatiladi. Masalan, texnik va oziq - ovqat etil spirtlarini, aromatik inoddalar ishlab chiqarishda hainda aralashmalami dag'al ajratish uchun qo'Ilaniladi. Juda to'la ajratish uchun rektifikatsiya jarayonidan foydalaniladi. Haydash va rektifikatsiya jarayonlari bir xil temperaturada aralashma komponentlarining turli uchuvchanligiga asoslangandir. Yuqori uchuvchanlikka ega komponent yengil uchiivdum, past uchuvchanlikka ega komponent qiyin uchuvchan deb nomlanadi. Demak, yengil uchuvchan komponent qiyin uchuvchanga qaiaganda pastroq temperaturada qaynaydi. Shuning uchun ham, ular past va yuqori temperaturada qaynaydigan komponcntlar deb ataladi. Haydash yoki rektifikatsiya jarayonida boshlangMch aralashma yengil uchuvchan komponenti bilan boyitilgan distillyat va qiyin uchuvchan komponent bilan boyitilgan kub qoIdig*iga ajraladi. Haydash jarayonida hosil bo'Igan bug' kondensator deflegmatorga kondensatsiyalash natijasida distillyat olinadi. Qurilma kubida esa — kub qoldig'i qoladi.
Suyuqlikning ma'lum tarkibi xi bo'yicha bug' tarkibini aniqiash uchun suyuqlik konsentratsiyasiga tegishli abssissa o'qidagi nuqtadan qaynash chizig'i bilan kesishguncha vertikal chiziq o'tkaziladi. So'ng esa, kesilish nuqtasidan bug' kondensatsiyalanish chizig'i bilan kesishguncha gorizontal chiziq o'tkaziladi. Kesilish nuqtasining abssissa o'qidagi qiymati bug'ning muvozanat tarkibi ypi ni beradi. 5.47b-rasmda ko'rinib turibdiki, bir xil qaynash temperaturasida bug'dagi yengil uchuvchan komponent konsentratsiyasi uning suyuqlik bug'lari muvozanat konsentratsiyasidan katta bo'ladi. «Suyuqlik — bug'» sistemaning bu xossasi Konovalovning birinchi qonuniga bo'ysunadi, ya'ni eritma bilan muvozanatda bo'lgan bug' doim o'zida shunday komponentni ortiqcha ushlaydiki, bunda eritmaga shu komponentdan qo'shilganda uning qaynash temperaturasi kamayadi. Masalan, etil spirtiga SUV qo'shilsa, sistemaning qaynash temperaturasi pasayadi. Konovalovning 1 qonuniga binoan, eritmaning qaynashi davrida suv bug'i fazasining spirt bug'lari bilan boyishi sodir bo'ladi.
|
| |
