|
Ekstraktorlarning tuzilishi
|
| bet | 24/26 | | Sana | 12.06.2024 | | Hajmi | 57,05 Kb. | | #262898 |
Bog'liq ATJ YAKUNIYEkstraktorlarning tuzilishi. Ekstraksiyalash. Bio kriteriyasi. Sistema muvozanati. Ekstraksiyalashning asosiy usullari. Turlari, injektor, trubali, diafragma, tindirgich, kolonnali, nasadkali, g‘alvirsimon, rotor-diskli, ish prinsipi, tuzilishlari, markazdan qochma, afzalligi
«Suvualik- suyuqlifo> sistemalaridaeritma yoki qaltiq Jismlar larkibidan bir yoki Ы, „ed.. kompo™„.l.mi — " traksiyalash deb nomlanadt. Shuni alohida ta kidlash keraKKi. cnu. erimaydi, lekin ekstraksiyalanayotgan Ma'lumki, ekstraksiya jarayoni 2 xil bo ladi. 1) su>uqMKuui ОЧ ricttia materiallami ekstraksiyalash.
Tarkibida tarqatuvchi modda M bor boshlang'ich eritma F va cntuvchi £" lai' ^raktorea yuklanadi. Biror eritma tarkibidagi komponentlarni ajratib olish uchun ^^ilmiiladigan suyuqlik ekstragcnt (£) deb nomlanadi. Fazalar о rta^da rnassa ^imashinish jarayoni ulaming bevosita to'qnashuvi tufayli yuz beradi. str^si^ ^atijasida hosil bo'lgan suyuq aralashma ajratgichga yuboriladi va u yeida ecstrakt (£) ^ j-afinat (/?) ga ajratiladi. Suyuq aralashmani ekstrakt va rafinatga ajratish uchun tindirish, separatsiyalash, trifugalash yoki boshqa mexanik jarayonlar qoMlaniladi. Ekstrakt tarkibidagi zarur komponent (mahsulot) ajratib olinadi, lafinatdan esa ^ Icstragent qayta tiklanadi. Ekstr^siya jarayoni turii xil konstruksiyali qurilmalarda — elistraktorlarda n'tkaziladi.
Ekstraksiya jarayonining kinetik qonunlari massa o'tkazishning asosiy qonunlari bilan belgilanadi. Fazalar to'qnashish yuzasini oshirish maqsadida ulardan bittasi tomchi holida purkaladi. Natijada, bir suyuqlik faza qurilmaning butun hajmida yaxlit joylashadi, ikkinchisi esa tomchi holida bo'ladi. Fazalaming birinchisi dispersion, tomchi holatidagisi esa - dispers faza deb nomlanadi.
G'ovaksimon qattiq jism tarkibidan bir yoki bir necha komponentlarni ajratib olish jarayoni ekstraksiyalash deb ataladi. Qattiq jismdan bir yoki bir necha komponentni selektivlik qobiliyatiga ega bo'lgan erituvchi yordamida ajratib olish jarayoni eritish deb nomlanadi. Ushbu jarayon ekstraksiyalash jarayonining xususiy holidir. Kimyo, oziq-ovqat va boshqa sanoatlarda juda ko'p kapiilar-g'ovakli jismlar eritish jarayoni yordamida qayta ishlanadi. Ekstraksiyalash ishqor. kislota, tuzlar, qand, o'simlik moylar, sharbatlar, vitaminiar, turli dorilar, rangli va nodir metallar va hokazolami olishda ishlatiladi. Ekstraksiyalash jarayonida kcrakii komponent qattiq fazadan dififliziya yo'li orqali suyuqlik fazaga o4adi. Buning uchun shu komponentni eritadigan tegishli erituvchi tanlab olinishi kerak. Shiini alohida ta'kidlash kerakki, ekstraksiyalash va eritish jarayonlari «qattiq jism - suyuqlik» sistcmasida olib boriladi. Ekstraksiyalash 2 bosqichda o'tadi: 1) komponentning qattiq jismlar ichki qismidan tashqi >aizasiga diffuziya yo'li bilan o'tishi; 2) komponentning diffuziya jarayoni tufayli qattiq jism yuzasidan chegaiaviy qatlam orqali suyuqlik fazaga o'tishi. Bu jarayon noturg'un bo'lib, vaqt bo'yicha o'zgaradi. Eritish jarayonining tezligi faqat ikkinchi bosqichning qarshiligiga bog'liq, chunki birinchi bosqichda qarshilik umuman bo'lmaydi. Shuning uchun, eritish jaiayoni ekstraksiyalashga qaraganda ancha tez boradi. Sanoat texnologik jarayonlarida erituvchilar sifatida quyidagi suyuqiiklar ishlatiladi: suv - qand lavlagidan shakami hamda kofe, choyni ekstraksiyalash uchun; spirt va spirt-suvli aralashmalar liker - aroq damlamasi va pivo - alkogolsiz ichimliklar ishlab chiqarish sanoatida; benzin, trixloretan, dixloretan - yog' va efir moylarini ishlab chiqarishda. Undan tashqari, suv va ayrim noorganik kislotalaming eritmalari ham erituvchi sifatida ishlatiladi. Bunday jarayonlar ishqorlanish deb nomlanadi. Ishqorlanish mineral xomashyolami kimyoviy qayta ishlash yo'li bilan qimmatbaho komponentlarni olish uchun qo'llaniladi. Eritish jarayoni texnologik sxemalarida filtrlash, bug'latish va kristallash kabi jarayonlardan awal ishlatiladi va u birinchi bosqich bo'lib hisoblanadi
Eritish jarayoni murakkab jarayon bo'lib, erituvchini qattiq jism kovaklariga diffliziyasi, ajratib olinayotgan moddalami eritish, qattiq jism kapillarlari orqali fazalarni ajratuvchi yuzaga ekstraksiyalanayotgan moddaning diffuziyasi va fazalarni ajratuvchi yuzadan ekstragent oqimi yadrosiga massaning o'tishi kabi bosqichlardan iborat. 519 qo'llanilsa ekstraktor deb nomlanadi. Agar qurilma qattiq g'ovaksimon materialni eritish uchun ishlatilsa,undaueritldchdebataladi. , Ekstraktor va eritkichlarga qo'yiladigan talablar quyidagilardan 'bo/at: . .. - qurilma hajmi birligiga to'g'ri kelgan ekstraktnmg miqdon, ya m solishtirma ish unumdorligi katta bo'lishi zarur; • u n - i • i ь--hosil bo'layotgan eritma konsentratsiyasi iloji boricha yuqori bo Iishi kerak, — energiya sarfi каш bo'lishi zarur.
|
| |
