oshiruvchi dasturlar, grafik va video axborotlarni qayta ishlash,
internetdagi Web
saydlarni ko’rish uchun mo’ljallangan brauzerlar va shunga o’xshash maqsadlarda
ishlatiluvchi dasturlar amaliy dasturlardir. Kompyuterlar dasturiy ta’minotining
aksariyat qismini amaliy dasturlar tashkil etadi.
Amaliy (prikladniye) dasturlari turi. Ma’lumotlar bilan ish jarayonida
foydalanadigan dasturlar. Masalan: matn ma’lumotlarni yaratish va tahrirlash, rasm
va tasvir ma’lumotlarni yaratish yoki o’zgartirish,
malumotlar ombori bilan
ishlash, musiqa va video ma’lumotlarni kurib chiqish va tahrirlash. Amaliy
dasturlar foydalangan ma’lumotlar turiga ko’ra guruxlanadi: matn muxarrirlari
(Word, Lexicon, Notepad, Write va …),
rasm va tasvir muxarirlari, rasm va
tasvirlarni ko’rsatuvchi dasturlar (Corel, Adobe Photoshop, Imaging, ACDSee,
Paint va…), musiqa va video muxarrirlari, musiqa va video ko’rsatuvchi dasturlar
(Adobe Premier, Winamp, Universal proigrovatel va …),
jadvallar muxarriri
(Lotus, Excel va …), ma’lumotlar ombori bilan ishlovchi dasturlar (Access, Dbase,
FoxPro va …), o’yin dasturlari, o’rgatuvchi dasturlar,
buxgalteriya va moliya
dasturlar, va boshqalar.
3) Dasturlash tеxnologiyasining uskunaviy vositalari — yangi dasturlarni
ishlab chiqish jarayonida qo’llaniladigan maxsus dasturlar majmuasidan iborat
vositalardir. Bu vositalar dasturchining uskunaviy vositalari bo’lib xizmat qiladi,
ya'ni ular dasturlarni ishlab chiqish (shu
jumladan, avtomatik ravishda ham),
saqlash va joriy etishga mo’ljallangan.
Instrumental dasturlar turi. Yangi dasturlar yaratuvchi dasturlar
sistemalariga instrumental dasturlaga maxsus dasturlash tillari bilan ishlaydigan
dasturlar sistemalari kiradi. Ular dasturlash tiliga ko’ra farqlanadi: C, Basic, C++,
Delphi, va boshqalar. Bu dasturlar sistemalar o’ziga bir
nechta dasturni jamlagan
bo’lib bular: dasturlash tili muxarriri, translyator,
kompilyator va boshqa
yordamchi dasturlar.
