|
Modulning buyuk asoschilari: Buqrot. Abu Ali ibn Sino XVIII-XIX asrlarda fanga qo’shgan hissasi
|
| bet | 4/4 | | Sana | 10.01.2023 | | Hajmi | 24.18 Kb. | | #37893 |
Bog'liq 2-ma\'ruza matn руйхат, 1403085176 43336, SITRUS-MЕVALI-OSIMLIKLAR-NAVLARINING-TAVSIFI., Allan Piz - Tana tili, Issiqlik jarayonlarini rostlash ATV DAN, Islom dini asosiy oqimlari va yo, Konchilik sanoatida ishlatiladigan o, 43862, Baxshichilik san`ati, Chet el kompozitorlar hayoti va ijodi V.A.Motsart misolida, Maktabgacha ta`limda bolalarni ijodiy faoliyatini tashkil etish, Elektron ta’lim bozorining rivojlanishi va ta’lim platformalari, dramatik asar, AxroraliYog‘lar. Har xil yog‘li dorilardan ko‘proq tanaga surtish, burun va quloqqa tomizish, ichish va boshqalarda foydalaniladi. Malhamlar ko'proq qo‘rg‘oshin upasini mumli yog‘ bilan qorib tayyorlanadi. Ular jarohatlar, yaralar va ayrim a'zolardagi og‘riqli shishlarni davolashda ishlatilgan. Ibn Sinoning o‘zi ham shunday dorilardan birining retscptini tuzgan. lbn Sino har bir guruhga kirgan dorilarni batafsil bayon etib, ular qaysi kasalliklarda va qanday shaklda ishlatilishini ko‘rsatib bergan.
Yuqorida aytib o‘tilganidek, Ibn Sinoning o‘zi ham bir nechta murakkab dori kashf etgan. Bular ichida eng muhimlari yokub dorilari (yokub bo‘tqasi) kichik taryak ma’juni, tajribadan o‘tgan juvorshin, crman sharobi hisoblanadi. Ibn Sino o‘zi bayon etgan dorilarning tarkibi va xususiyatlarini to‘liq ifodalab bergan, Ammo bunda ba'zi noaniqliklar va chalkashliklar ham uchraydi. Masalan, «Tib qonunlari» V kitobining 100-betida Ibn Sino «Dengiz piyozi elaki dorisi» nomli dorini bayon etgan. Lekin bu dori tarkibida dengiz piyozining o‘zi yo‘q. Ibn Sino ko‘pgina dorilarning 3-4 va undan ortiq nusxalarini ko‘rsatib, ularni asosiy dorining nomini bergandan so‘ng «boshqa nusxa» deb kctavergan. Shu nusxalarning har biri tarkibiga anchagina o'zgarishlar kiritilgan. Chunki, ba'zi dorilar haqidagi ma'lumotlar Ibn Sino asarlarida ham uchraydi. Masalan, uning yozishicha cshakning siydigi moxov kasalligini tuzatar emish. To‘ng‘izning siydigi esa odam buyragi va siydik qopchasidagi toshni eritib yuborar emish va hokazo.
Ibn Sino yana juda ham xatarli fikr bayon etgan. Uning yozishicha, quturgan itning qoni shu it qopgan kishi uchun davo bo'larmish?!
Ibn Sino bunday xato fikrlarni keltirib, ba'zan «aytishlaricha», «yozishlaricha», deb boshqa mualliflarga havola qiladi. Lekin bu noto‘g‘ri fikrlarni rad ham etmaydi. Umuman bunday xato va kamchiliklar istisno qilinsa, Ibn Sinoning tibbiyot mohiyati, uning vazifalari haqidagi fikr- mulohazalari va tavsiya etgan dorilari o‘z vaqtida foydali bo‘lgan.
Ular ko*p asrlar davomida tabiblar uchun dastur bo‘lib xizmat qilgan.
Ibn Sino yozma adabiyotlarida qo‘llagan oMchamlari:
ritl - 340,000
misqol - 4,250
qadah - 409,500
funduk -3,186 ukiya - 29,750 dirham - 2,975 yong'oq - 38,250 danak - 0,495 tassuj -0,140 habb -0,071
man - 680,000.
Endi XV asr va XVI asrning birinchi yarmida, Movarounnahr, Xuroson, Eron va Hindistondagi tabobat va o‘sha paytda yozilgan tibbiy asarlar tarixi bilan tanishamiz.
0‘tmishda barcha madrasalarda diniy va dunyoviy ilmlar qatori tabobat ilmidan ham dars bcrilgan Tabobatdan asosan Abu Ali ibn Sinoning «Tib qonunlari» asari o'qitilgan. Talabalar dars davomida dalalarga chiqib, dorivor o‘simliklar bilan tanishganlar. Shuning uchun bo'lsa kerak, Sa'diy Shcroziy, Jaloliddin Rumiy, Amir Xisrav Dehlaviy va Abdurahmon Jomiy kabi shoirlarning doston va g'azallarida tabobatga oid fikrlarni ko'plab uchratish mumkin.
|
| |
