|
Banklami investitsion faoliyatini davlat tomonidan muvofiqlashtirish
|
| bet | 2/6 | | Sana | 20.12.2023 | | Hajmi | 83,5 Kb. | | #125166 |
Bog'liq qimmatli qogoz Banklami investitsion faoliyatini davlat tomonidan muvofiqlashtirish
O'zbekiston Respublikasi banklari Markaziy bank tomonidan beriladigan umumiy lisenziya asosida qimmatbaho qog'ozlar bank operatsiyalarini amalga oshirishlari mumkin.
Banklar quyidagi shartlar bajar ilgan holda qimmatbaho qog'ozlarga qo'yilmalami amalga oshirishlari mumkin:
bankning bir korxona ustav kapitaliga, shuningdek ushbu korxonaning boshqaqimmatbaho qog'ozlariga qo'yilmasining miqdori I- darajali bank regulyativ kapitalining 15% oshmasligi kerak.
bankning barcha elimentlar ustav kapitaliga va boshqa qimmatbaho qog'ozlarigaqilgan investitsiyalari miqdori I-darajali bank regulyativ kapitalning I5%idan oshmasligi kerak.
v) o ldi -sotdi u ch u n nodavlat q imma t baho-qog'ozlariga qilingan bank qo'yilmasi miqdori I-darajali bank regulyativ kapitalining 25%idan olinishi kerak. Bank iste'mol korxona (moliyaviy institutlar miqdori) ustav kapitaliga 20%idan ortig'iga to'g'ridan to'g'ri yoki bilvosita egalik qilishi mumkin emas. Umaman olganda banklarning foyda operatsiyalariga quyidagilar kirishi mumkin:
Qimmatbaho qog'ozlarga asosan kreditlar (lombard).
Qimmatbaho qog'ozlarni o'z portfeli uchun sotib olish (investitsiya).
3.Yangi chiqarilgan qimmatbaho qog'ozlarni birlamchi taqsimlash (jamlashtirish); 4. Mijozning topshirig'iga ko'ra qimmatbaho qog'ozlarni sotib olish va saqlash (qimmatbaho qog'ozlar ikkilamchi muomalasiga xizmat ko'rsatish). M- vekselni sotib olish vaqtincha qo'shimcha qolgan kunlar soni.
d - Diskont foizi (%)
D- 100$- sotib olish mumkin bo'lgan veksel bahosi.
R- vekselni sotib olish bahosi.
Diskont summasi: D-R;
Qarzdor S=100 mm, t=3 oy (90 kunga), % -ibning 720% yillik kredit bo'lsa. % stavkasi bo'yicha qaytarilgan summasi:
_Sxlxil_ = 10000QOOQ,90.f22055oooooo
360.Y100 б л-100
Agar kredit veksel yordamida berilsa у holda mijoz S=100 mln. T=3 oy (90 kun)
i2= 140% yillik 5, = = 160000000g90.vl 40 = }5mQQQQ
б .х 360*100% massasi S1-S2-550-350-200.
"O'zbekiston Respublikasi Markaziy banki to'g'risida ’gi qonunga muvofiq, tijorat banklarining qimmatbaho qog'ozlar bozoridagi faoliyati mavjud umumiy bank lisenziyasi asosida amalga oshiriladi. qo'shimcha lisenziya talab qilinmaydi.
qimmatli qog'ozlaming oldi-sotdisiga doir bitimlar amaldagi qonunchilikka muvofiq, rasmiylashtirilgan egasining nomi yozilgan ishonchnomalarga asosan tuziladi. O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligiga muvofiq, tijorat banklariga qimmatli qog'ozlar aksiyalari, obligasiyalar, depozit va jamg'arma sertifikatlari, veksellar, shuningdek xosila qimmatli qog'ozlar (fyucherslar va opsionlar) kabi turlarini chiqarishga ruxsat beriladi. Muayyan moliyaviy vosita uning emitent uchun ham, xaridor uchun ham qulay va foydaligi hisobga olingan holda, tanlab olinadi. Bank qimmatli qog'ozining nobank muassasi tomonidan chiqarilgan qog'ozdan farqi, tijorat banki faoliyatining davlat organlari tomonidan nisbatan to'liqroq tartibga solinishidan iborat. Tijorat banki o'z faoliyatida unga balans likvidligi va kapitalning yetarlilik darajasini pasaytirtirishga yo'l qo’ymaydigan bir qancha majburiy normativlarga amal qiladi.
Qimmatli qog'ozlar emissiyasi bilan bog'liq faoliyat tartibga solinishi tijorat banklari uchun emissiya prospektini chiqarish, uni ro'yxati belgilab quyilganligi ta’minlanadi. Ushbu tartib O'zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi qimmatli qog'ozlar va fond biijalari bo'yicha davlat komissiyasi tomonidan belgilangan.
Banklar uchun emissiya prospektlaridagi ma'lumotlar ro'yxatlarini O'zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi Markaziy bank bilan kelishilgan holda belgilaydi.
Iqtisodiy adabiyotlarda "innovatsiya" so‘zining ma'nosi bir qancha ma'noda ishlatiladi. Ishlab chiqarish takror ishlab chiqarish jarayonida termin kapital quyilma ma'nosini bildiradi. Bu pul mablag'larining takror ishlab chiqarish jarayonining kengaytirilishiga ishlatilishini anglatadi.
Investitsiyani mulkiy tomondan qo'yilmalarga ishlatishi - bu kompaniyani korxonaning real aktivlariga yoki shaxsiy mullkka joylashtirilishi tushuniladi. Moliyaviy faoliyat amaliyoti bo'yicha ya'ni investitsiyani moliyaviy tomondan tushuniladigan tushunchasi esa - bu kapitalning qiymatini saqlash yoki ko'paytirish (ijobiy miqdor keltirish maqsadida) joylashtirish uslubiga aytiladi.
Investitsiya yoki kapital qo'yilma deyilganda, umuman, iqtisodiy subyektni ixtiyorida bo'lgan mablag'lami (kelishi) iste'molidan voz kechib kelgusida yaxshi hayot kechirishi uchun mablag'lami ko'paytirishi uchun foydalanishdi. Investitsion faoliyatning asosiy belgilari quyidagilar hisoblanadi:
-kapitalning vaqtinchalik yo'qotilgan iste'mol qiymatini (likvidligini qaytib kelmasligi; (bo'lmasligi).
boshlang'ich farovonlik darajasini usishini kutish;
uzoq muddatga qo'yilgan kapitalning natijasini noaniqliligi; Shunday qilibinvestitsion jarayon - bu vaqtinchalik bo'sh pul mablag'lari bor bo'lgan shaxslar bilan, pul mablag'larining talabi bo'lganlar o'rtasidagi ma'lumotlarni berishligining mexanizmidir. Tijorat banklari investitsion faoliyati - bu bankning pul mablag'larining ustav fondiga qimmatbaho toshlar va boshqa obyektlarga joylashtirishidir.
Investitsiya maqsadiga ko'ra ikkiga bo'linadi:
Tug'ri investitsiyalar - bu investitsiya obyektini bevosita boshqarish maqsadidaamalga oshiriladigan investitsiyalardir. Agar bunday investitsiyalar qimmatliqog'ozlaiga qo'yilsa u holda korxonaning kontrol paketini sotib olishi kerak. Masalan investitsiyalar mulk, ishsizlik patent va boshqalar ham bo'lishi mumkin.
Portfel investitsiyalari - qimmatbaho qog'ozlar portfelini tashkil qilish uchunkoittrol paketini tashkil qilmasdan va investitsiya obyektini to'g'ridan-to'g'ri bevosita faoliyatidir.
Agar to'g'ri investitsiyalar bank o'z faoliyatini boshqa sohada ta'sirini kengaytirish maqsadida amalga oshirilsa. bank portfel investitsiyalari (qimmatbaho qog'ozlar portfeli) quyidagi funksiyalami amalga oshiradi:
-bank daromadlari boshqarilishi; agar banka qarzlari bo'yicha kreditlari foizi (daromadi) pasaysa, qimmatbaho qog'ozlar bo'yicha daromadi ko'tarilishi mumkin: -bank kredit portfelidan keladigan kredit risklarini qoplash maqsadida, yaxshi qimmatbaho qog'ozlari sotib olishi yoki saqlab turishi mumkin. Bu o'z navbatida bankning kredit risklari pasaytirishi mumkin.
-geografik diversifikatsiyasi ta'minlashi mumkin.
-bozor foiz stavkalaming o'zgarishi jarayonida (sharoitida) bank yo'qotishlarini sug'urtalaydi.
-bank aktivlari portfelini o'zgartiruvchanligini ta'minlashi mumkin.
-Bank balansi moliyaviy ko'rsatkichlami yaxshilashga imkon yaratadi.
Banklarning investitsiyalariga ko'rsatkichlarini yaxshilashga imkon yaratadi. Banklarning investitsiyalarga odatda 1 yilgacha qoplash muddatiga ega bo'lgan qimmatbaho qog'ozlarni kiritish mumkin.
Banklarning investitsion operatsiyalarini o'tkazishdan asosiy maqsad:
bankning daromad bazasini kengaytirish va diversifikatsiyalash;
bank faoliyati turlarini kengaytirish asosida hamda bank risklarini umumiydarajasini pasaytirish hisobiga - bankning moliyaviy barqarorligini oshirish;
bankning mijoz va mablag'lar bazasini xizmatlar turini, fiskal (docherniy) moliyainstitutlarini tashkil qilish hisobiga kengaytirish;
mijozlarga bo'lgan ta'simi kuchaytirish. (qimmatbaho qog'ozlar portfelinisotib olish hisobiga).
Asosan bankning investitsiyalari deyilganda bank tomonidan kapital xarakterga
(delgiga) ega bo'lgan xarakterni va qimmatbaho qog'ozlarni sotib olishga yo'naltirilgan muddatli kreditlash yoki moliyalashtirish tushuniladi.
O'zbekistonda iqtisodiyotni qayta ko'rishning o'ziga xos xususiyatlaridan biri bank sohasini isloh qilish bilan birgalikda, qimmatli qog'ozlar bozorini, shuningdek moliya bozorining boshqa segment (bugin)larini ham yaratishdan iboratdir.
|
| |
