|
Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv docBog'liq 642a946f5e25f
qism
va
umumiy ko‘rsatkichning
o‘zaro nisbatini o‘zida aks ettiradi, misol uchun asosiy ishlab chiqarish
fondlarining aktiv va passiv qismlari, o‘z hamda qarz kapitali va
boshqalar.
Intensivlik nisbiy kattaligi biror hodisaning muhit bilan mutano-
siblikda rivojlanishi darajasini ko‘rsatadi. Misol uchun, xodimlar va
ishchilar tarkibida yuqori malakali ishchilar foizini oshib borishi va shu
kabilar.
Samaradorlik nisbiy kattaligi
–
bu foydalilikni resurslar yoki xara-
jatlar bilan nisbatini ifodalab beradi. Misol uchun, mahsulot sotishdan
olingan foydani ishlab chiqarish xarajatlarining bir birligiga to‘g‘ri
kelishi va hokazo.
2.7. Iqtisodiy tahlilda o‘rtacha miqdorlardan foydalanish
Iqtisodiy tahlilda xususiydan umumiyga, tasodifdan qonuniyatga
o‘tishda mutlaq, nisbiy ko‘rsatkichlar bilan birgalikda o‘rtacha
miqdorlar asosida voqeliklarni o‘rganish ham muhim rol o‘ynaydi,
chunki, ushbu usulda bir xil turdagi yalpi ya’ni ko‘p sonli iqtisodiy
voqeliklar matematik hisob-kitoblar bilan yagona o‘rtacha miqdorga
keltiriladi. Bu jarayonda bir turdagi yalpi voqeliklarni o‘ziga xos
xususiyati hamda jihatlariga jiddiy e’tibor qaratiladi, chunki,
voqeliklarni har tomondan bir xil bo‘lishi bu borada kelib chiqishi
mumkin bo‘lgan tasodifiy holatlarni oldini oladi. Natijada o‘rtacha
miqdorlarning aniqligi yanada oshadi. O‘rtacha miqdorlarni keltirib
chiqarishda zaruriyat yoki talabga ko‘ra turli xil hisob-kitob shakllari –
o‘rtacha arifmetik, o‘rtacha kvadratik, o‘rtacha xronologik, o‘rtacha
geometrik va shu kabilardan foydalaniladi. Bir turdagi ko‘p sonli
voqealarni o‘rtacha miqdori va ularni o‘zgarishini bilish o‘rganilayotgan
iqtisodiy jarayonlar rivojlanishining umumiy yo‘nalishi hamda
qonuniyligini aniqlashda muhim ahamiyatga ega.
IT da turli o‘rtacha miqdorlar qo‘llaniladi. Ular quyidagilardir (16-
jadval):
|
| |
