188
Sotish hajmiga ta’sir etuvchi omillardan ikkitasi, ya’ni tayyor mah-
sulotning yil boshiga qoldig‘i (Yb) va ishlab chiqarilgan mahsulotning
(T) rejaga nisbatan o‘zgarishi bevosita va bilvosita ta’sir etadi. Bu
ko‘rsatkichlarni (Yb,T) ortishi sotish hajmini ham ortishiga, rejaga
nisbatan kamayishiga olib keladi.
Yil oxiridagi (Yo) tayyor mahsulot sotish hajmiga teskari ta’sir
etadi, ortishi sotish hajmini kamayishiga, kamayishi sotish hajmini
ortishiga olib keladi.
1. Yil boshidagi tayyor mahsulot qoldig‘ining rejaga nisbatan
196127 ming so‘mga ortishi tufayli sotilgan mahsulot shu summaga
ko‘paydi. Bu omilning hissasi 29,15 % (196127x100:672889) ni tashkil
etadi.
2. Ishlab chiqarilgan tovar mahsulotini rejasi 118,81 % ga bajaril-
gan, ya’ni rejani 18,81 % ga ortig‘i bilan bajarilishi tufayli mahsulot haj-
mi 398392 ming so‘mga ortgan. Shu summaga sotilgan mahsulot hajmi
ham ko‘paygan.
3. Yil oxiridagi tayyor mahsulot qoldig‘i rejadagi 117894 ming
so‘mdan haqiqatda 39524 ming so‘mga qadar, ya’ni 78370 ming
so‘mgacha kamaygan. Bu foiz hisobida 11,65 % (78370x100:672889) ni
tashkil etadi.
Yil oxiridagi qoldiqning kamayishi tufayli realizatsiya hajmi 78370
ming so‘mga ko‘paygan.
41-jadval
