Bir so‘mlik tovar Ishlab chiqarish tannarxi

268
Bu ko‘rsatkich orqali qilingan xarajatlarning samaradorligini aniq-
lash mumkin. 
Tahlil etishda bir so‘mlik tovar mahsuloti uchun qilingan xarajatlar 
dinamikasi, biznes-rejaga nisbatan o‘zgarishi aniqlanadi. 
69-jadval
Bir so‘mlik tovar mahsuloti uchun qilingan xarajatlar tahlili 
 
Hisobot yili 
Ko‘rsatkichlar 
O‘tgan yili 
Biznes-rejada Haqiqatda 
1. Mahsulot (ish, xizmat)larning ishlab 
chiqarish tannarxi, ming so‘mda 
1227503 
1374356 
1975926 
2. Tovar mahsulotining solishtirma ulgurji 
bahosi, ming so‘mda 
2113430 
2198763 
2553967 
3. Bir so‘mlik tovar mahsuloti uchun 
qilingan xarajatlar, tiyin hisobida
58,08 
62,51 
77,37 
70-jadval
Bir so‘mlik tovar mahsuloti uchun qilingan xarajatlarni pasaytirish 
bo‘yicha biznes-rejasining bajarilishi tahlili 
Ko‘rsatkichlar 
Summa 
1. Bir so‘mlik tovar mahsuloti uchun qilingan xarajatlar, tiyin hisobida: 
- O‘tgan yil 
58,08 
- Hisobot yil: 
· 
Biznes-reja bo‘yicha 
62,51 
· 
Haqiqatda 
77,37 
2. O‘tgan yildan farqi: 
· 
tiyin hisobida 
+19,29 
· 
foiz hisobida 
+33,21 
3. Rejadan farqi: 
· 
tiyin hisobida 
+14,86 
· 
foiz hisobida 
+23,77 
4. Bir so‘mlik tovar mahsuloti uchun qilingan xarajatdan olingan iqtisod (-) 
yoki sarflangan ortiqcha xarajat, ming so‘mda
+379519,5 
 
Jadval ma’lumotlari shuni ko‘rsatadiki, biz tahlil qilayotgan xo‘jalik 
subyektida ishlab chiqarilgan tovar mahsulotining har so‘mi uchun 
qilingan xarajat hisobot davrida 77,37 tiyinni tashkil etib, o‘tgan yilga 
nisbatan 19,29 tiyinga yoki 33,21 %ga, biznes-rejaga nisbatan esa 14,86 
tiyinga yoki 23,77 %ga ko‘paygan. Xarajatlarning bunday tartibda 
ortishi korxonaning rentabelligini pasaytirib yuboradi. O‘rganilayotgan 
davrda har bir so‘mlik tovar mahsuloti uchun qilingan xarajat biznes-
rejaga nisbatan 14,86 tiyinga ortishi hisobiga korxona bo‘yicha ortiqcha 

269
379519,5 ming so‘mlik xarajat qilinishiga yo‘l qo‘yilgan. Agarda 
korxona o‘rganilayotgan davrda har bir so‘mlik mahsulot uchun ortiqcha 
14,86 tiyin xarajat qilinishiga yo‘l qo‘ymaganda edi korxonaning 
oladigan daromadi shuncha so‘mga ortgan bo‘lardi. 
Tahlil davomida 1 so‘mlik mahsulot uchun qilingan xarajatlarni 
rejaga, o‘tgan yildagiga nisbatan o‘zgarish sababalari va unga 
quyidagi omillarni ta’sirini aniqlash lozim. 
1. Mahsulot strukturasi va assortimenti o‘zgarishi. 
2. Xomashyo yoqilg‘i energiya bahosini o‘zgarishi. 
3. Mahsulot bahosini o‘zgarishi. 
Bir so‘mlik mahsulot uchun qilingan xarajatlarni o‘tgan yil, hisobot 
yilining rejasiga nisbatan o‘zgarishiga, ta’sir etuvchi omillarni quyidagi 
2-chizmada keltiramiz. 
 
28-chizma. Bir so‘mlik mahsulot uchun qilingan xarajatlarga ta’sir etuvchi 

Download 2,53 Mb.