Xo‘jalik yurituvchi subyektlarda moliyaviy faoliyat bo‘yicha




Download 2,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet285/436
Sana05.01.2024
Hajmi2,53 Mb.
#130885
1   ...   281   282   283   284   285   286   287   288   ...   436
Bog'liq
Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

Xo‘jalik yurituvchi subyektlarda moliyaviy faoliyat bo‘yicha 
xarajatlarga quyidagilar kiradi: 
- O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan belgilangan 
hisob stavkalari darajasida va ulardan ortiqcha olingan qisqa muddatli 
hamda uzoq muddatli kreditlar bo‘yicha, shu jumladan, to‘lov muddati 
o‘tgan va uzaytirilgan ssudalar bo‘yicha to‘lovlar. 
- Mulkni uzoq muddatli ijaraga olish (lizing) bo‘yicha foizlarni 
to‘lash xarajatlari. 
- Chet el valutasi bilan muomalalar bo‘yicha salbiy kurs tafovutlari-
dan zararlar. 
- Sarflangan (qimmatli qog‘ozlarga, sho‘ba korxonalarga va hokazo-
larga) mablag‘larni qayta baholashdan ko‘rilgan zararlar. 
- O‘z qimmatli qog‘ozlarini chiqarish va tarqatish bilan bog‘liq 
xarajatlar. 
- Moliyaviy faoliyat bo‘yicha boshqa xarajatlar, shu jumladan, 
salbiy diskont. 
Moliyaviy faoliyatdan olingan natija korxona faoliyat natijaviy-
ligining alohida hisob qatori sifatida tarkiblanadi va tahlil etiladi. 
Moliyaviy faoliyatdan olingan foyda va zararlar korxonaning fond 
bozori, moliya bozoridagi faoliyatidan keladigan natijalarni o‘z ichiga 
oladi. Moliyaviy faoliyatdan olinadigan daromadlar qatori «Mahsulot 
(ish va xizmat)lar tannarxiga kiritiladigan xarajatlar, mahsulot (ish va 
xizmat)larni ishlab chiqarish va sotish xarajatlari tarkibi va moliyaviy 
natijalarning shakllanish tartibi to‘g‘risida»gi Nizomga muvofiq tarkib-
lanadi. Moliyaviy faoliyatdan olingan daromadlarning korxonalarning 
jami hisob foydasi tarkibidagi salmog‘i so‘nggi yillarda bir qadar o‘sib 
bormoqda. Moliyaviy faoliyatdan olingan daromadlar qatoriga 
quyidagilarni kiritish mumkin. Masalan, boshqa korxonalar foaoliyatida 
hissali qatnashishdan olingan daromadlar, valuta mablag‘larining kurs 
o‘zgarishidan olingan daromadlar, boshqa korxonalarga, sho‘ba va 
qo‘shma korxonalarga berilgan qarzlar bo‘yicha olingan daromadlar, 
foizlar bo‘yicha olingan va to‘langan daromadlar, aksiyalar bo‘yicha 
olingan dividendlar summasi. 
Tahlilda ularning rejaga va o‘tgan yillarga nisbatan mutlaq va nisbiy 
o‘zgarishlariga baho beriladi hamda uning o‘zgarishiga ta’sir etuvchi 
omillar o‘rganiladi. 
Ta’sir etuvchi omillar har bir tarkib qator bo‘yicha alohida va 
umumiy asosda o‘rganiladi. 


390
Tahlil uchun zarur bo‘lgan ma’lumotlar moliyaviy natijalar 
to‘g‘risidagi moliyaviy hisobotdan va uning qatorlari bo‘yicha berilgan 
izohlardan olinadi.
Moliyaviy faoliyat bo‘yicha xo‘jalik muomalalarini iqtisodiy tahlil 
qilishdan maqsad ularni buxgalteriya hisobotida yuritilish metodikasi va 
ulardan olingan daromadlar bo‘yicha soliqqa tortilish tartiblari respub-
likamizda tekshirilayotgan davrda, harakatdagi me’yoriy hujjatlarga mos 
kelishi, shu bilan birga, moliyaviy hisobot ma’lumotlarining 
ishonchliligi to‘g‘risida to‘laqonli fikr shakllanishi hisoblanadi. 
Qo‘yilgan maqsadga erishish uchun tahlilchi xo‘jalik yurituvchi 
subyektning ma’lum bir davrga tuzilgan moliyaviy hisobotini o‘rganib, 
undagi amalga oshirilgan moliyaviy faoliyat bo‘yicha xo‘jalik 
muomalalariga tegishli ko‘rsatkichlarning to‘g‘riligi, ishonchliligi va 
to‘liqliligi to‘g‘risida xulosa berishi uchun quyidagi masalalarni 
yechishga to‘g‘ri keladi: 
- Moliyaviy qo‘yilmalarni korxona aktivlari hisobiga to‘g‘ri olib 
borilganini baholash. 
- Moliyaviy faoliyat bo‘yicha xo‘jalik muomalalarini turlicha 
turkumlanishi nuqtayi nazaridan ularni buxgalteriya hisobida to‘g‘ri 
turkumlanishini baholash. 
- Buxgalteriya hisobiga kirim qilish davrida ularning qiymatini 
to‘g‘ri shakllanganligini aniqlash. 
- Moliyaviy faoliyat bo‘yicha amalga oshirilgan xo‘jalik muoma-
lalarining qonuniyligi va korxona uchun samaradorligiga baho berish. 
- Moliyaviy faoliyat bo‘yicha xo‘jalik muomalalarining sintetik va 
analitik hisobi holatini baholash. 
- Xo‘jalik muomalalarini buxgalteriya hisobi va moliyaviy 
hisobotlarda to‘liq va to‘g‘ri aks ettirilishini baholash. 
- Moliyaviy qo‘yilmalar inventarizatsiyasi va uning natijalarini 
hisobda aks ettirilishining to‘g‘riligini tekshirish. 
- Moliyaviy faoliyat bo‘yicha xo‘jalik muomalalaridan olingan 
daromad va xarajatlarni hisobda to‘liq va o‘z vaqtida aks ettirilishini 
tekshirish. 
- Moliyaviy faoliyat bo‘yicha xo‘jalik muomalalarining qayta 
baholanishini to‘g‘ri va asosligini o‘rganish. 
- Moliyaviy faoliyat bo‘yicha xo‘jalik muomalalarining soliq 
qonunchiligiga rioya etilishini baholash.

Download 2,53 Mb.
1   ...   281   282   283   284   285   286   287   288   ...   436




Download 2,53 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Xo‘jalik yurituvchi subyektlarda moliyaviy faoliyat bo‘yicha

Download 2,53 Mb.
Pdf ko'rish