|
Hajm omilining va korxonaning xarajat summasiga ta’siriniBog'liq Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv docHajm omilining va korxonaning xarajat summasiga ta’sirini
neytrallash
Mahsulotlar
turi
Mahsulotlar birligiga
vaqtinchalik
xarajatlar,
ming so‘m
Hisobot
davrida
haqiqatdagi
mahsulot
ishlab
chiqarish
hajmi, dona.
Hisobot davri haqiqatdagi
ishlab chiqarish hajmiga
vaqtinchalik xarajatlar
summasi, mln so‘m.
b
0
b
1
q
1
q
1
b
0
q
1
b
1
A
25
22
12000
300
264
B
33
30
6000
198
180
Jami:
–
–
–
498
444
Doimiy xarajat summasi: o‘tgan davr –300 mln so‘m.;
hisobot davri – 320 mln so‘m.
1 1
1
1 0
0
;
YaM
q b
a
I
q b
a
+
=
+
å
å
(444+320/498+300) x 100 = 95,7%.
bu yerda: b – i- ko‘rinishdagi mahsulotlar birligiga to‘g‘ri keladi-
gan o‘zgaruvchan xarajatlar;
a – mahsulot hajmiga bog‘liq bo‘lmagan, lekin tadqiq davri uchun
mahsulot ishlab chiqarishga tegishli doimiy xarajatlar.
Sifat omili ta’sirini aniqlashtirish uchun mahsulotlar hajmi miqdo-
rini mos ravishda standart sifat ko‘rsatkichiga nisbatan qayta hisob-kitob
qilinadi yoki standart sifatga keltiriladi. Misol uchun – standart sut
yog‘liligi holatini mahsulot hajmini o‘zgarishiga ta’siri (13-jadval). Jad-
valdan ko‘rinib turibdiki, sut yog‘liligini hisobga olgan holda hisoblan-
gan ko‘rsatkichlar sifat omilini xolislantirishsiz aniqlangan ko‘rsatkich-
lardan jiddiy farq qiladi: sut ishlab chiqarish hajmi yog‘lilik hisobga
olinmagan holdagisi o‘tgan yildan 20 % yuqori, bazis yog‘lilikka qayta
hisoblashda –13,1 % ga, uning yog‘liligi hisobga olinmay haqiqatdagi
sut tannarxi 660 so‘mni tashkil etadi, bazis yog‘lilikka qayta hisoblashda
– 680 so‘m. Birinchi holatda u 10 % ga , ikkinchisida – 16,6% ga oshdi,
demak, sifat ko‘rsatkichi asosida turli sifatdagi bir xil mahsulotlarni
to‘g‘ri taqqoslash va o‘rganish imkoniyati bo‘lar ekan.
|
| |
