Müasir dövrdə istehsalatda hər hansı səviyyədə qəbul edilən qərar və təlimatlar, işçilərin

Bu zonada elektrik və maqnit sahələrinin gərginliyi arasında aşağıdakı asılılıq müşahidə
olur.
E=377 · H
(3.13)
Dalğa zonasında maqnit sahəsinin effektivliyi təcrübədə şüalanma axını gücünün sıxlığı ilə
(σ) ilə qiymətləndirilir. Bu vahid zamanda (1 san) dalğaya perpendikulyar vahid səthdən keçən
enerjiyə deyilir:
,
H
377
377
E
2
2




W/m
2
(3.14)
Əgər şüalanma
R ≫
2 D
2
λ
şərtini ödəmirsə onda o, difraksiya zonasını tutur. Bu zonada,
elektromaqnit enerjisi müxtəlif istiqamətdə dalğa şəklində yayılır, üst-üstə düşərək maksimum və
dayanan dalğalar sistemini yaradır.
Əgər yaxın məsafədən bu və ya digər əşyalar vasitəsilə dalğaların əks edilməsi baş verərsə
bu zaman həmin zonada difraksiya zonası yaranır.
Difraksiya zonasında şüalanma enerjisi axın gücünün sıxlığı ayrı-ayrı dalğaların sıxlığının
cəminə bərabər olur.
Şüalanma təzyiqindən asılı olaraq, iş yeri dalğa, difraksiya və induksiya zonasında yerləşə
bilər.
Dalğanın uzunluğu 10 sm-dən az olduqda iş yeri həmişə dalğa və difraksiya zonasında
yerləşəcəkdir. Bu zonalar üçün, şüalanmanın qiyməti σ-dan asılı olacaqdır. Dalğanın uzunluğu
bir neçə metrdən çox olduqda isə şüalanma E və H-ın ölçüsü ilə qiymətləndirilir və bunlardan
asılı olaraq, vahid həcmə düşən enerjinin sıxlığı təyin edilir. Bununla əlaqədar olaraq,
şüalanmanın buraxıla bilən səviyyəsi uzun və qısa dalğalar üçün müxtəlif vahidlərdə götürülür. 
Şüalanmanın buraxılabilən səviyyəsi DÜİST 12.1.006-76 “radiotezliklərin elektromaqnit
sahəsi, ümumi təhlükəsizlik tələbləri”nə əsasən təyin edilir.
DÜİST 12.1.002-84-ə görə elektrik sahəsi (ES) gərginliyinin buraxılabilən həddi və insanın
bu həddən asılı olaraq, orada daim qalma müddəti normalaşdırılmışdır. Bu standarta əsasən;
a) ES gərginliyinin buraxılabilən səviyyəsi 25 kV/m qəbul edilir. Bu həddən yuxarı fərdi
qoruyucu vasitəsiz işləmək qadağandır.
b) Gərginliyi 5 kV/m qədər ES-də işçilərin qalma müddəti iş günündən artıq olmamalıdır.
c) ES gərginliyi 5-20 kV/m olduqda insanın həmin zonada iş müddəti aşağıdakı düsturla
hesablanmalıdır:
2
E
50
T


(3.15)
burada E – həmin zonada insana təsir edən ES gərginliyidir, kV/m.
d) ES gərginliyi 20 kV/m yuxarı olduqda, işçinin həmin zonada işləmə müddəti 10
dəqiqədən artıq olmamalıdır.

Əgər işçi bütün iş günü ərzində müxtəlif gərginlikli ES-də işləyibsə, onun bu zonada
yerləşmə vaxtının yolveriləbilən vaxta çevrilmiş vaxtı aşağıdakı kimi hesablanmalıdır:
T
pr
=
8
(
t
E 1
T
E 1
+
t
E 2
T
E 2
+
…
t
En
T
En
)
(
2.16)
burada 
T
pr
– normalaşmış vaxtın bioloji təsirinə ekvivalent olan çevrilmiş vaxt;
t
E 1
, 
t
E 2
...
t
En
– uyğun olaraq iş müddətində verilmiş 
E
1
, 
E
2
...
E
n
gərginlikli zonada işçinin
yolveriləbilənqalma müddəti;
T
E 1
,
T
E 2
...
T
En
– uyğun olaraq işçinin
E
1
,
E
2
...
E
n
gərginlik zonalarında yerləşmə
vaxtıdır.
Çevrilmiş vaxt (
T
pr
) 8 saatdan artıq olmamalıdır. İş yerində şüalanmaya nəzarət etmək
üçün onu vaxtaşırı ölçmək lazımdır.

Download 1,28 Mb.