|
Texnologiyalar va bilimlarning tarqalishi
|
| bet | 3/6 | | Sana | 11.10.2024 | | Hajmi | 5,08 Mb. | | #274562 |
Bog'liq xalqaro iqtisodiyot 1-mustaqil ish SNTexnologiyalar va bilimlarning tarqalishi
Xalqaro mehnat taqsimoti mamlakatlar o‘rtasida texnologiyalar, bilimlar va tajribalarni o‘zaro almashish uchun sharoit yaratadi
Xalqaro mehnat taqsimoti (XMT) turli mamlakatlar o‘rtasidagi iqtisodiy hamkorlik va ishlab chiqarish jarayonlarini tashkil etuvchi mexanizm bo‘lib, o‘zining turli ko‘rinishlariga ega. XMTning turlari va tasnifi mamlakatlar o‘rtasidagi ixtisoslashuv darajasi, ishlab chiqarish sohalari va iqtisodiy faoliyatga asoslangan. Quyida xalqaro mehnat taqsimotining asosiy turlari va tasnifi keltirilgan:
Tarmoq bo‘yicha mehnat taqsimoti
Bu tur mamlakatlar o‘rtasida iqtisodiyotning turli tarmoqlariga ixtisoslashuvni ifodalaydi. Bunda davlatlar bir yoki bir necha ishlab chiqarish tarmoqlarida o‘z kuchlarini jamlaydi va shu yo‘nalishda mahsulot ishlab chiqaradi.
Sanoat sektori
Qishloq xo‘jaligi sektori
Xizmatlar sektori
Tarmoq bo‘yicha XMT quyidagicha bo‘ladi:
Mavjud resurslar asosida mehnat taqsimoti
Bu tasnif mamlakatlarning tabiiy resurslari va mehnat resurslari asosida shakllanadi. Iqtisodiy faoliyatning qay yo‘nalishda rivojlanishi tabiiy boyliklar va ishchi kuchining sifati va miqdoriga bog‘liq.
Resurslar boy davlatlar
Mehnat kuchi boy davlatlar
Bu davlatlar arzon va ko`p sonli mehnat kuchiga ega. Masalan:Xitoy
Ushbu tarmoq XMT quyidagicha bo‘ladi:
Bu davlatlar tabiiy resurslarga boy bo‘lib, ko‘pincha xomashyo va mineral resurslar eksportiga ixtisoslashadi
Regionlararo mehnat taqsimoti
Bu tur turli geografik mintaqalar o‘rtasidagi mehnat taqsimotini anglatadi. Bu jarayon xalqaro savdo, iqtisodiy bloklar va ittifoqlar asosida amalga oshadi. Misol:
Shimol-Janub: Rivojlangan Shimoliy davlatlar yuqori texnologiyali mahsulotlar eksport qiladi, Janubiy rivojlanayotgan davlatlar esa asosan xomashyo va arzon mehnat mahsulotlarini yetkazib beradi
Mintaqaviy iqtisodiy ittifoqlar: Evropa Ittifoqi, ASEAN va NAFTA (hozirda USMCA) kabi iqtisodiy ittifoqlar mehnat taqsimoti va savdo imkoniyatlarini oshiradi
Uzluksiz yoki to‘liq bo‘lmagan mehnat taqsimoti
|
| |
