Xavfsizlik texnikasi - mehnat muhofazasi boʻlimlaridan biri; ishchidagi jarayonlarda vujudga keladigan xavfli omillarning ishlovchilarga zararli taʼsiri oldini olishga doyr tashkiliy va texnik tadbirlar hamda vositalar majmui. Ularni yaratish va i.ch.da qoʻllash ishlari belgilangan tartibda tasdiqlangan meʼyoriytexnik hujjatlar (standartlar, qoidalar, meʼyorlar, instruksiyalar) asosida amalga oshiriladi. Tashkiliy tadbirlar: ishchilarga xavfsiz va zararsiz ish usullari toʻgʻrisida yoʻlyoʻriqlar berish, i. ch. sanitariyasi va mehnat gigiyenasi asoslarini oʻrgatish; mehnat qilish va dam olish qonunqoidalarini ishlab chiqish va i.ch.ga tatbiq qilish.
Texnik tadbirlar maʼlum meʼyorlar va qoidalarga asoslanadi. Bunda insonning ruhiy, anatomik, fiziologik xususiyatlari hisobga olinadi. Mas, mashinaning boshqarish organlarini inson uchun qulay yerga joylashtirish, ish vaqtida zararli chang, gaz chiqmasligini taʼminlash zarur, xavfli taʼsirlardan himoya qilish uchun toʻsiqlar qilinadi, ogohlantiruvchi belgilar va plakatlar osib qoʻyiladi. Koʻpincha ishlayotgan mashinalarning uzellari bilan bogʻliq qurilmalar (elektron qurilmalar, fotoelement, avtomatik saqlagich) dan foydalaniladi. Bularga saqlagich klapanlari, vklyuchatellar, eruvchan saqdagichlar, shtiftlar va boshqa kiradi. Xavfli, zararli ishlarni bajarishda jarayonlarni uzokdan turib boshqarish usuli yaxshi samara beradi. Himoya qilishda signalizatsshdan foydalaniladi. Jihozlarni yurgizib yuborishdan oldin ularning ishi tekshiriladi hamda sinaladi. Juda xavfli jihozlar (bosim ostida ishlaydigan idishlar, yuk koʻtarish mashinalari) davlat inspeksiyasi nazorati ostida boʻladi, namlik, tra, havoning tozaligi, shovqinlar, nurlanish taʼsiri va boshqa doimo nazorat qilinadi. Xavfsizlik texnikasi ning muayyan sohalarida ishlaydigan kishilar qoidalarga muvofiq shaxsiy himoya vositalari (kiyimbosh, poyabzal, ehtiyot belbogʻi, koʻzoynak va boshqalar)dan foydalanadi. Xar bir korxonada Xavfsizlik texnikasi uchun maʼmuriyat javobgar hisoblanadi.
Muassasa yoki korxonada yong'in xavfsizligi yo'riqnomasini o'rnatish kerak uchun yagona talablar:
ob'ekt hududini saqlash;
turli maqsadlar uchun binolar, inshootlar, binolarni saqlash;
qo'riqlash ob'ekti hududiga kelgan ishchilar va odamlarning xulq-atvor normalari. Tashkilotda yong'in xavfsizligi bo'yicha ko'rsatmalarni ishlab chiqish, haqida savollar berish kerak:
turli kasbdagi ishchilar va funktsional vazifalar ob'ektlar, materiallar, xom ashyo yong'in sodir bo'lganda bajarilishi kerak;
binolarda bir vaqtning o'zida saqlashga ruxsat berilgan tayyor mahsulotlar, xom ashyo, materiallarning miqdori va texnik xususiyatlari;
"chekish xonalari"ning miqdori, joylashishi, jihozlanishi;
bir vaqtning o'zida qo'riqlash ob'ekti ichida qolishga ruxsat berilgan odamlarning maksimal soni;
bajarishda sanoat xavfsizligining standart darajasini saqlab qolish uchun zarur bo'lgan chora-tadbirlar har xil turlari yong'in xavfi yuqori bo'lgan ishlar (masalan, yong'in), uskunalarning ishlashi, texnologik jarayonlar;
ko'rsatkichlari yong'in, portlash ehtimoli yuqoriligini va ushbu ko'rsatkichlarning normal qiymatlari chegaralarini ko'rsatadigan asboblar ro'yxati;
evakuatsiya yo'llarini, chiqish yo'llarini tashkil etish va saqlash;
mehnat operatsiyalari tugagandan so'ng binolarning holatini tekshirish va qulflash;
ishlab chiqarish chiqindilarini yoqishga qodir bo'lgan changni tozalashning ketma-ketligi va chastotasi (nafaqat elektr inshootlarida, balki himoya ob'ekti ichida joylashgan barcha narsalarda);
transport o'tish joylari, o'tish yo'llari, ularni saqlash va ishlatish tartibi;
ochiq olovdan foydalanish uchun mo'ljallangan joylarning joylashishi va
jihozlanishiga qo'yiladigan talablar, ular ichida qo'llaniladigan xavfsizlik choralari. Korxonada yong'in xavfsizligi bo'yicha bunday yo'riqnomalar u bo'lingan himoya ob'ektlari kabi ishlab chiqilishi kerak. Agar butun korxona himoya ob'ekti sifatida ko'rsatilgan bo'lsa, unda hujjat bitta bo'ladi. Bu ob'ekt tarkibiga kiruvchi har bir bino, xona uchun xavfsizlik choralarini ko'radi. Agar alohida binolar, binolar, inshootlar himoya ob'ektlari sifatida ko'rsatilgan bo'lsa, ularning har biri uchun alohida ko'rsatma tuzilishi kerak. Ular, shuningdek, omborlar uchun ham tuzilgan sanoat binolari yong'in yoki portlash ehtimoli yuqori bo'lgan, A, B, C1 toifalarida tasniflangan.
2019 yilda kuchga kirgan yong'in xavfsizligi yo'riqnomalarining matnlariga ishchilarga bepul kirishni ta'minlash kerak. Ularni smenali yig'ilish xonalariga joylashtirish, devorlarga osib qo'yish va kompaniya serverlaridan bepul yuklab olish imkoniyatini berish kerak.
2019 yil uchun korxonada yong'in xavfsizligi bo'yicha yo'riqnomada, avvalgidek, ob'ektda yong'in xavfsizligini tegishli darajada saqlash uchun mas'ul shaxslar ro'yxatini ko'rsatish kerak. Ularga ko'p vazifalar yuklanganligi sababli, "hamma narsa uchun" mas'ul bo'lgan bitta shaxsni tayinlash bilan ishlamaydi. Mas'uliyat turlari ishchilarning xizmat va mehnat vazifalariga qarab taqsimlanadi.
Masalan, yong'in xavfsizligi choralari bo'yicha ko'rsatmalarni tuzishda sanoat korxonasi elektr ta'minotini o'z vaqtida to'xtatish uchun ustaxonaning elektr montyori, dispetcher - rahbariyatni, Favqulodda vaziyatlar vazirligini va ob'ektning navbatchi xizmatlarini yuzaga kelgan favqulodda vaziyat to'g'risida xabardor qilish uchun mas'ul etib tayinlanishi mumkin.
|
