Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti r. R. Ibraimov, D. А. Davronbekov, M. O. Sultonova, E. B. Tashmanov, U. T. Aliyev «simsiz aloqa tizimlari va dasturlari»

188 
uyushmalari tavsiyalari asosidagi o‘ta keng polosali modulyatsiyalash 
UWB (Ultra-Wideband) texnologiyalarini ishlatilishiga asoslangan 
butun simsiz interfeyslar seriyasidan bir standart hisoblanadi. UWB 
asosidagi barcha simsiz interfeyslar IEEE802.15.3 spetsifikatsiyalar 
asosidagi Open System Interconnection (OSI) modelining kanal va 
fizik darajalar protokollarini birga tashkil etishga ega [25]. 
5.2- jadval
ZigBee aloqaning asosiy texnik parametrlari 
Xususiyatlari/Funksiya 
Xarakteristika 
Aloqa turi 
Radioto‘lqinlar 
Chastotalar diapazoni 
868, 902 va 2400 MGs 
Kanallar soni 
2,4 GGs (16 ta kanallar), 915 MGs (10 
ta kanallar) va 868 MGs (1ta kanal) 
Batareyaning xizmat 
ko‘rsatish muddati 
100 dan 1000 gacha va undan ortiq 
kunlar 
Uzatish usuli 
Direct Sequence Spread Spectrum 
(DSSS) to‘g‘ri ketma-ketlik usulida 
spektrni kengaytirish 
Ulanish vaqti 
30 ms 
Uzatish quvvati
1 mVt 
Ma’lumotlarni uzatish tezligi 250 Kbit/sgacha 
Ishlash masofasi 
70 mgacha 
Tarmoqdagi uzellar soni 
65 536 (64-bitli manzillar), 264 (16-
bitli manzillar) 
Ma’lumotlarni himoyalash
128 bitli kalit uzunligili AES algoritmi 
bo‘yicha shifrlash 
Manzillashtirish
MAS darajadagi noyob 64-bitli manzil, 
qo‘shimcha 16-bitli manzil (PAN-ID) 
UWB bu qisqa 10 metrlargacha masofalarga, yuqori o‘tkazish 
qobiliyatli (480 Mbit/sgacha) va past iste’mol quvvatli ma’lumotlarni 
uzatish uchun mo‘ljallangan simsiz texnologiya hisoblanadi. UWB 
radiokanallari bo‘yicha ma’lumotlarni uzatishda ortogonal tashuvchi 
chastotalar bo‘yicha multiplekslash (OFDM, Orthogonal Frequency 
Division 
Multiplexing) 
texnologiyasi 
bir 
necha 
chastotalar 
diapazonlari bilan birgalikda ishlatiladi, bu chastotalar keng 
diapazonlarining ishlatilishini talab qiladi. O‘tkazish keng polosalari 

189 
simsiz lokal interfeyslarni tashkil etishda oldin ko‘rib chiqilgan 
Bluetooth texnologiyasidagi tezliklarga cheklashlarni chetlab o‘tishga 
imkon beradi. SHuning uchun UWB bu yuqori sifatli multimediali 
kontentni, masalan videooqimni simsiz uzatish uchun echim 
hisoblanadi. Lekin UWB texnologiyaning afzalliklaridan biri shundan 
iboratki, u boshqa simsiz texnologiyalar uchun halaqitlarni hosil 
qilmaydi, chunki modulyatsiyalashning o‘ziga xos tamoyili va 
tashuvchi chastotaning yo‘qligi signalni butun spektr bo‘yicha oddiy 
fon halaqitalar sathlaridan oshmaydigan “oq shovqin” ko‘rinishida 
o‘ziga xos keng polosali “chaplanishiga” olib keladi. 
Ma’lumotlar paketlari USB 2.0 tranzaksiyalari tamoyili bo‘yicha 
shakllantiriladi va endi TDMA (Time Division Multiple Access) vaqt 
bo‘yicha kanallar ajratiladigan ko‘p tomonlama ulanish protokoli 
yordamida tashiladi. 4 MGs o‘tkazish polosasidagi har bir OFDM-
uzatish 100 ta ma’lumotlar paketlarini o‘z ichiga oladi. Paketlar 
formati har qanday ma’lumotlarni uzatish tezligi uchun o‘zgarishsiz 
qoladi. Oltita paketlar 1,875 mks davomiylikdagi asosiy paketni 
shakllantiradi, u keyinchalik aniq ma’lumotlar bitlariga o‘zgartiriladi. 
Standart 53,3 Mbit/s, 106,7 Mbit/s va 200 Mbit/s ma’lumotlarni 
asosiy almashlash tezliklarini, 80 Mbit/s, 160 Mbit/s, 320 Mbit/s, 400 
Mbit/s va 480 Mbit/s opsional tezliklarni qo‘llaydi. Texnologiyaning 
yana bir afzalligi trafikni deyarli oniy, masshtablanuvchanligi, ya’ni 
qurilmalar 
orasidagi 
masofaga 
bog‘liq 
ravishda 
masshtablanuvchanligi hisoblanadi, tezlik 53,3 Mbit/s dan 480 
Mbit/sgacha chegaralarda o‘zgarishi mumkin. 
Simli USBlarga o‘xshashlik bo‘yicha, Wireless USB qurilmalari 
ulanishda olinadigan o‘z manziliga ega bo‘ladi. Har bir Wireless USB 
qurilma bir yoki bir necha aloqa kanallarini qo‘llaydi. Wireless USB 
simsiz tarmoq infratuzilmasining asosiy elementlari konsentrator va 
radial liniyalar hisoblanadi. Bunday topologiyada xost-kontroller unga 
ulangan qurilmalar orasida ulardan har biriga vaqt intervallari va 
o‘tkazish polosasini ajratish bilan istalgan ma’lumotlar almashinuvini 
initsializatsiyalaydi. Bog‘lanishlar “nuqta-nuqta” turiga kiradi va 
Wireless USB-xost va Wireless USB-qurilma orasida amalga oshiradi. 
Unga mantiqiy ulangan qurilmalarli (maksimal 127 tagacha) xost 
norasmiy Wireless USB-klasterni hosil qiladi. Wireless USB-
klasterlar minimal o‘zaro halaqitlarli qoplanadigan fazoviy muhitda 
ishlaydi, bu radionurlantiruvchi qurilmalarning umumiy ishlash zonasi 
chegaralarida bir necha klasterlarning ishlashiga imkon beradi.

190 
5.3- jadvalda Wireless USB aloqaning asosiy texnik parametrlari 
keltirilgan. 
NFC. Bu kichik masofalarga ma’lumotlarni simsiz uzatish 
texnologiyasi hisoblanadi. Uzatish modeli elektromagnit maydonni 
hosil qiladigan qurilma-initsiator va qurilma-nishonni o‘z ichiga oladi. 
Qurilma-nishon ham aktiv (masalan, boshqa mobil aloqa qurilmasi 
yoki to‘lov terminali), ham passiv (RFID radio-belgi, kontaktsiz karta 
yoki jevakcha) bo‘lishi mumkin. Radio-belgilar va kontaktsiz 
kartalarning mavjud formatlari qo‘llanadi [26]. 
5.3- jadval
Wireless USB aloqaning asosiy texnik parametrlari 

Download 3,49 Mb.