Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti r. R. Ibraimov, D. А. Davronbekov, M. O. Sultonova, E. B. Tashmanov, U. T. Aliyev «simsiz aloqa tizimlari va dasturlari»

203 
sezgirligi, bitli xatolik (BER), qabul qilish linzalarining diametri, 
qabullagichning ko‘rish burchagini o‘z ichiga oladi. Atmosfera optik 
aloqa liniyasining uzunligi, mumkinligi, o‘tkazish qobiliyati va uning 
narxi aniq bir ilova uchun OOUT tizimlarning optik konstruksiyasini 
aniqlaydi. Shu bilan birga, ilova o‘rnatgan cheklashlarga bog‘liq 
bo‘lmagan holda OOUT tizimlarni ishlab chiqishdaqabullagich-
uzatkichlarning konstruksiyasiga ta’sir qiladigan fundamental 
echimlarni 
qabul 
qilish 
arur 
bo‘ladi. Bunday echimlarga 
uzatkichlarning xarakteristikalari, avtotrekingning zarurligi, bir yoki 
ko‘p aperturali qabullagichlar va uzatkichlarni tanlash, nurlanishni 
muvofiqlashtirish usullari kiradi. 
5.5-rasm. Kompyuter tarmoqlarining ulanishi 
Tashqi parametrlari to‘g‘ri ko‘rinish va atmosfera halaqitlari, 
aloqa masofasi binolar oynalaridagi yo‘qotishlar va yo‘naltirish 
yo‘qotishlari, ya’ni nurlantiriladigan to‘lqin tarqaladigan muhitga 
bog‘liq parametrlarni o‘z ichiga oladi. Umumiy holda bu 
parametrlarning ko‘pchiligi o‘zaro bog‘liq va tizimning umumiy 
ishlashini aniqlaydi. Masalan, tizimning mumkinligi nafaqat aloqaning 
masofasiga, balki atmosferaning holatiga, yo‘naltirish aniqligiga va 
qabullagich-uzatkichning konstruksiyasiga bog‘liq bo‘ladi. Iqlim 
sharoitlari va o‘rnatish joyining fizik xarakteristikalari atrof-muhit 
parametrlariga kiradi. To‘g‘ri ko‘rinishga ta’sir qiladigan ob-havo 
1-tarmoq 
2-tarmoq 
3-tarmoq 
4-tarmoq 
5-tarmoq 
6-tarmoq 

204 
sharoitlari va o‘rnatish parametrlari umuman OOUT tizimning aloqa 
sifatini aniqlaydi. Amaliyot ko‘rsatadiki, mavjud OOUT tizimlar 
atrof-muhitning har qanday sharoitlarida va to‘g‘ri ko‘rinishda ikki-
uch marta ortiq bo‘lgan masofalarda ishlay oladi. Tizimning ishlash 
qobiliyatini aniqlaydigan asosiy omillar atmosferadagi yo‘qotishlar, 
deraza 
oynalaridagi 
yo‘qotishlar, 
binoning 
og‘ishlari 
va 
harakatlanishlari, quyoshning yoritishi va to‘g‘ri ko‘rinishning 
qoplanishini o‘z ichiga oladi. 

Download 3,49 Mb.