12
1.2. Kanallar va to‘lqinlarning tarqalishi
Radiochastotalarning tasniflanishi. Barcha
aloqa tizimlari
odatda
uzatiladigan
alohida
yoki
guruhli
signal
bilan
modulyatsiyalangan garmonik YUCh tebranishlar ko‘rinishidagi
(sinusoidal) radiosignallarni ishlatadi. Har bir aloqa liniyasiga ma’lum
polosa ajratiladi. Ajratilgan polosaning o‘rta chastotasi uzatuvchi
radiostansiyaning nominal chastotasi deyiladi. Xalqaro radioaloqa
reglamentiga muvofiq radiochastotalar 9ta diapazonlarga bo‘lingan,
ularda radioto‘lqinlarning tarqalishi sharoitlari bir xil va 4 dan 12
gacha nomerlar bilan belgilanadi.
N nomerli diapazon pastdan
0,3 · 10
N
Gs va yuqoridan 3 · 10
N
Gs chastota bilan chegaralangan.
Diapazonlarga quyidagi nomlar berilgan (1.1- jadval).
Bu yerdan ko‘rinib turibdiki, diapazonning nomeri ortishi bilan
chastotalar
diapazoni kengligi oshadi, masalan: № 4da Δ
f
4
=27 kGs,
№12da
esa
Δ
f
12
=2700
kGs.
Diapazonning
chegaralarida
radioto‘lqinlarning tarqalishi sharoitlari taxminan bir xil. Uzatish
joyidan qabul qilish joyiga xabarlarni tashish uchun radioaloqa
liniyasining ishchi chastotasi yoki
tashuvchi chastota quyidagi
talablarni hisobga olish orqali tanlanadi:
1.
Ishlaydigan, nurlanishlari rejalashtiriladigan liniyaning
kerakli
punktlarida
radioqabul
qilishga
halaqit
qiladigan
radiostansiyalarning mavjud emasligi;
2.
Bu chastotada ishlashi yangi uzatkichni ishlashiga halaqit
qilishi mumkin bo‘lgan radioaloqa va uzatish
tizimlarining mavjud
emasligi;
3.
Tanlanadigan
chastota
mavjud
radiochastotalarni
taqsimlanishi rejalarini bo‘yicha bu radioaloqa turi uchun ajratilgan
diapazonda bo‘lishi kerakligi;
4.
Uzatiladigan
radiosignallar
spektri
kengligiga
mos
keladigan etarlicha katta keng chastotalar polosalarini egallash
imkoniyati bo‘lishi kerakligi.
Keltirilgan talablarni tahlil qilish bilan ko‘rsatish
mumkinki,
ko‘p kanalli radiokanalni qurish barcha 9ta diapazonlarning
hammasida ham maqsadga muvofiq bo‘lavermaydi. Masalan, №4
diapazonda AM qo‘llanilganda faqat 3- kanalli TLF radioliniyalarini
tashkil
etish
mumkin
(Δ
F
tlf
= 0,3 ÷ 3,4 kGs,
Δ
f
p
= 8 kGs,
Δ
f
4
= 27 kGs). Bu diapazonda hatto bitta uzatish (Δ
F
uzat
= 15 kGs) va
TV (Δ
F
TV
= 6 MGs) kanalini yuqori sifatli uzatilishini tashkil etish
13
mumkin emas. TV uzatish uchun №8 diapazon, radioeshittirish uchun,
ko‘p kanalli radioliniyani tashkil
etish uchun esa odatda UQT
diapazon (8 va undan yuqori diapazonlar) ishlatiladi. RRL ko‘p
kanalli hisoblanadi, u holda tashuvchi chastotalar ESY orqali aloqa
tizimlarida bo‘lganidek UQT diapazonida tanlanadi.
