O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
TELEKOMUNIKATSIYA VA TEXNALOGIYALAR FAKULTETI
Elektromagnit maydonlar fanidan
Mustaqil ishi
Mavzu: Aylanuvchi bo‘g‘in
Topshirdi: 041-22 sirtqi guruh talabasi
G’ofurov Abdumajid
Qabul qildi: ___________________
Toshkent – 2024y
Mavzu: Aylanuvchi bo‘g‘in
Reja:
Kirish
Asosiy qism:
Aylanuvchi magnit maydon
Generator chulg‘amlarini yulduz shaklida ulash
Pulslanuvchi, elliptik va aylana shakldagi aylanuvchi magnit maydon. Bir fazali chulg‘amning magnit maydon
Uch fazali chulg‘amning aylanuvchi magnit maydoni
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar
Aylanuvchi magnit maydon.
Uch fazali tokning eng ahamiyatli xossalaridan biri aylanuvchi magnit maydoni hosil qilishidir. Shuning uchun o‘zgaruvchan tok mashinasi uch fazali chulg‘amning magnit maydonini tekshiramiz.
Stator ichiga uklari bir - biriga nisbatan 1200 burchak hosil qilib joylashtirilgan uchta induktiv chulg‘am joylashtirilgan bulsin. Chulgamlarning uchlarini A, V va S, oxirlarini esa X, Y, Z xarflari bilan belgilaymiz.
Chulgamlarni yulduz shaklida ulanganda ularning oxirgi X, Y, Z uchlarini bir - biriga ulab, neytral nukta hosil kilinadi, chulg‘amlarning A, V, S uchlari esa uch fazali tok tarmogiga ulanadi.
Bu uchta chulg‘am orqali fazalari ga siljigan, bir xil chastotali sinusoidal toklar utadi.
Bu toklar hosil qilingan magnit maydonlarning magnit induktsiyalari quyidagicha bo‘ladi:
BA = Bmsint
BB =Bmsin(t - 2/3)
BB = Bmsin(t - 4/3 )
Bu yerda - xar bir chulg‘am uki buylab yo‘nalgan magnit induktsiyaning maksimal qiymati.
Uchala magnit maydoni uchala chulg‘amlar sistemasida birdaniga ta’sir etib turadi. Natijada ayrim – ayrim magnit maydonlari emas, balki teng ta’sir etuvchi yagona magnit maydoni hosil bo‘ladi.
Toklar hosil qilgan magnit maydoni okimlarini topish uchun magnit okimlarini geometrik ko‘shamiz. Buning uchun magnit maydoni X va Y uklarda olaylik .
Ф1mx = Ф1m cos0 = Ф1m
Ф2mx = -Ф2m cos60 = - Ф2m/2
Ф3mx = -Ф3m cos60 = - Ф3m/2
Ф1my = Ф1m cos90 = 0
Ф2my = -Ф2m cos30 = - 3/2 Ф2m
Ф3my = -Ф3m cos30 = - 3/2 Ф3m
Magnit maydon okimlar sinusoidal konun buyicha o‘zga rganligi uchun ularning oniy qiymatlari quyidagicha ifodalanadi:
Ф1x = Ф1mxsint
Ф2x = Ф2mxsin(t - 2/3 ) = - sin(t - 2/3 )
Ф3x = Ф3mxsin(t - 4/3 ) = - sin(t - 4/3 )
Magnit maydoni okimlarining natijaviy qiymatini topish uchun oxirgi ifodani algebraik ko‘shamiz
Ф0x = Фmsint - sin(t - 2/3 ) - sin(t - 4/3 ) = =Фm |sint - ½ (sint cos120 - )
Bunda uki buylab yo‘nalgan natijaviy magnit maydoni oqimidir, u uki buylab yo‘nalgan magnit maydoni oqimini ham shu tarzda xisoblash mumkin.
Ф1y = Ф1mysint = 0
Ф2y = Ф2mysin(t - 2/3 ) = Ф2m sin(t - 2/3 )
Ф3y = Ф3mysin(t - 4/2 ) = - Ф3m sin(t - 4/3 )
Shuningdek,
Ф0y = Ф1y + Ф2y + Ф3y =
= 0 - Фmsin(t - 2/3 ) + Фmsin (t-4/3 )
Ёки
Ф0y = Фm [sin(t-240) - sin(t-120) t =
= Фm(sint cos240 - cost sin240 - sint cos240 +
+ cost sin120) = Фm (1 - 1/2 sint + cost),
Bundan
Ф0y = 1,5 Фmcost.
Demak, natijaviy magnit maydoni okimlarining amplitudasi Ф0 = 1,5 Фm ga teng ekan.
Teng ta’sir etuvchi magnit maydonining oqimi
Ф0 = =
yoki Ф0 = 1,5Фm
Demak, vaqt o‘tishi bilan bu magnit oqimining miqdori o‘zgarmas ekan. Endi uch fazali chulg‘am hosil qilgan magnit maydonining xar xil paytlardagi yo‘nalishini aniklaylik t = 0 bulgan paytda A-x chulg‘amda tok nolga teng, V- z chulg‘amda tok manfiy, S- Y chulg‘amda esa tok musbat. Demak, bu paytlarda A va x o‘tkazgichlarda tok bulmaydi, S va Y o‘tkazgichlarda o‘tkazgichlarda tok musbat yunalishda, V va Z o‘tkazgichlarda manfiy yunalishda bo‘ladi.
Shunday qilib, t = 0 paytda, S va Y o‘tkazgichlarda tok biz tomonga, V va Z o‘tkazgichlarda esa biz tomondan chizma tekisligiga karab yunaladi.
Tok bunday yo‘nalganda hosil bulgan magnit chiziqlari parma koidasiga muvofiq, pastdan yukoriga karab yunaladi, ya’ni stator ichki aylanasining pastki kismida shimoliy kutb, yukorigi kismida esa janubiy kutb joylashadi. paytda tok A fazada musbat, V va S fazalarda manfiydir. Demak, Y, A va Z o‘tkazgichlarda tok biz tomonga, S, x va V o‘tkazgichlarda esa biz tomondan chizmaga karab yunaladi va magnit maydonining magnit chiziqlari uzining boshlangich yo‘nalishiga nisbatan soat strelkasi
aylanishi yo‘nalishida 90 gradusga burilgan bo‘ladi. paytda A va V fazalarda tok musbat, S fazada esa manfiydir. Demak , A, V va Z o‘tkazgichlarda tok biz tomonga, S, x va Y o‘tkazgichlarda esa biz tomondan chizmaga yo‘nalgan va magnit maydonining magnit chiziqlari ukining boshlangich yo‘nalishiga nisbatan yanada kattarok burchakka burilgan bo‘ladi.
Shunday qilib, uch fazali chulg‘am hosil qilgan magnit maydoni magnit kuch chiziqlarining yo‘nalishi vaqt o‘tishi bilan uzluksiz ravishda bir tekis o‘zgaradi, ya’ni bu magnit maydoni o‘zgarmas tezlik bilan aylanadi.
Agar uch fazali chulg‘am fazalarining navbatlashishi o‘zgartirilsa, ya’ni uchta chulg‘amdan xoxlagan ikkitasining elektr tarmogiga ulanishi o‘zgartirilsa, magnit maydonining aylanish yo‘nalishi o‘zgaradi.
|
