O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALARI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT
AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI QARSHI
FILIALI “TELEKOMMUNIKATSIYA
TEXNOLOGIYALARI"FAKULTETI
TT-11-21 GURUH 3-BOSQICH TALABASI
“OPERATSION
TIZIMLAR”
fanidan tayyorlagan
MUSTAQIL ISHI - 2
BAJARDI: ABDUVAHOBOV.J
TEKSHIRDI: G’ANIYEV.S
REJA:
1. Operatsion tizimlarning jarayonni rejalashtirish algoritmlari .
2. Jarayonlar o‘zaro bog‘lanishi algoritmlari (sinxronlashtirish).
3. Sinxronlashtirish mexanizmlar jarayonlari .
4. Operatsion tizimlarda resurs tushunchasi, resurslarni sinflashtirish .
5. Operatsion tizimlarni qurish prinsiplar (modullilik, vertuallik, generatsiya)
6. Xulosa.
Operatsion tizimlarning jarayonni rejalashtirish algoritmlari.
Operatsion tizimlarning jarayonni rejalashtirish (scheduling) algoritmlari,
jarayonlar va ulardan iborat vazifalarni effektiv bajarish uchun qo'llaniladigan
qoidalar va strategiyalardir. Bu algoritmlar tizim resurslarini (protsesslar, vazifalar,
yordamchi qurilmalar) optimal ravishda ishga tushirish, vazifalarni tashkil etish va
vazifalar orasidagi tartibni belgilashda yordam beradi.
Quyidagi turdagi ba'zi operatsion tizimlarning jarayonni rejalashtirish
algoritmlari mashhur:
1. FIFO (First In, First Out): Bu algoritm jarayonlarni kelgan tartibda bajarishni
ta'minlaydi. Uning asosiy tamoyili, birinchi kelgan jarayonning birinchi ravishda
bajarilishi, keyingi jarayonlarga imkon berishidir. FIFO algoritmi oddiy va osonlik
bilan qo'llaniladi, lekin ishga tushirish vaqti katta jarayonlarda muammolar
tug'dirishi mumkin.
2. SJF (Shortest Job First): Bu algoritm jarayonlarni vazifalarning ishga
tushirish vaqti bo'yicha tartibga soladi. Uning asosiy tamoyili, eng qisqa ishga
tushirish vaqti bo'lgan jarayonlarni birinchi o'rinda bajarishdir. SJF algoritmi ishga
tushirish vaqtlari qisqa jarayonlarda yuqori samarali bo'ladi, lekin katta jarayonlarda
yo'qotish vaqti katta muammolar tug'dirishi mumkin.
3. Round Robin: Bu algoritm jarayonlarni belgilangan vaqt kesimlarida ishga
tushiradi. Har bir jarayon belgilangan vaqt kesimida ishga tushiriladi, keyingi
jarayon esa o'tgan jarayonlar ro'yxatining oxiriga qo'yiladi. Round Robin algoritmi
adil ishga tushirishni ta'minlaydi, ammo katta jarayonlarda qo'pol o'tkazish va o'tish
vaqti muammolarini tug'dirishi mumkin.
4. Priority Scheduling: Bu algoritm jarayonlarni ularga berilgan prioritetlar
bo'yicha tartibga soladi. Har bir jarayonga bir prioritet belgilanadi, va yuqori
prioritetga ega bo'lgan jarayonlar boshqa jarayonlardan oldin ishga tushiriladi.
Priority Scheduling algoritmi jarayonlarni maqsadlarga qarab tashkil etishda yordam
beradi, ammo qisqa ishga tushirish vaqti bo'lgan jarayonlar uchun boshqa
jarayonlarni to'xtatish muammolariga olib kelishi mumkin.
5. Multilevel Queue Scheduling: Bu algoritm jarayonlarni bir nechta darajadagi
qatorlarga bo'lib tartibga soladi. Har bir qatorda o'zining belgilangan jarayon
rejalashtirish algoritmi va prioriteti mavjud. Masalan, bir qator etkazib beruvchilar
(real-time) uchun FIFO algoritmi va bir qator ariza ishlari uchun Priority Scheduling
algoritmi ishlatilishi mumkin.
6. Multilevel Feedback Queue Scheduling: Bu algoritm bir nechta darajadagi
qatorlarni, ammo jarayonlar o'zgartik bo'lganda qatorlar orasida o'tkazishga imkon
beradi. Jarayonlar bir qatordan boshlab bajariladi, agar ish tamom bo'lmagan bo'lsa,
quyidagi qatorga o'tkaziladi. Bu algoritm jarayonlarga davom etuvchi rejalashtirish
(rescheduling) imkonini beradi.
Ushbu alOperatsion tizimlarning jarayonni rejalashtirish (scheduling)
algoritmlari, jarayonlar va ulardan iborat vazifalarni effektiv bajarish uchun
qo'llaniladigan qoidalar va strategiyalardir. Bu algoritmlar tizim resurslarini
(protsesslar, vazifalar, yordamchi qurilmalar) optimal ravishda ishga tushirish,
vazifalarni tashkil etish va vazifalar orasidagi tartibni belgilashda yordam beradi.
Quyidagi turdagi ba'zi operatsion tizimlarning jarayonni rejalashtirish
algoritmlari mashhur:
1. FIFO (First In, First Out): Bu algoritm jarayonlarni kelgan tartibda bajarishni
ta'minlaydi. Uning asosiy tamoyili, birinchi kelgan jarayonning birinchi ravishda
bajarilishi, keyingi jarayonlarga imkon berishidir. FIFO algoritmi oddiy va osonlik
bilan qo'llaniladi, lekin ishga tushirish vaqti katta jarayonlarda muammolar
tug'dirishi mumkin.
2. SJF (Shortest Job First): Bu algoritm jarayonlarni vazifalarning ishga
tushirish vaqti bo'yicha tartibga soladi. Uning asosiy tamoyili, eng qisqa ishga
tushirish vaqti bo'lgan jarayonlarni birinchi o'rinda bajarishdir. SJF algoritmi ishga
tushirish vaqtlari qisqa jarayonlarda yuqori samarali bo'ladi, lekin katta jarayonlarda
yo'qotish vaqti katta muammolar tug'dirishi mumkin.
3. Round Robin: Bu algoritm jarayonlarni belgilangan vaqt kesimlarida ishga
tushiradi. Har bir jarayon belgilangan vaqt kesimida ishga tushiriladi, keyingi
jarayon esa o'tgan jarayonlar ro'yxatining oxiriga qo'yiladi. Round Robin algoritmi
adil ishga tushirishni ta'minlaydi, ammo katta jarayonlarda qo'pol o'tkazish va o'tish
vaqti muammolarini tug'dirishi mumkin.
4. Priority Scheduling: Bu algoritm jarayonlarni ularga berilgan prioritetlar
bo'yicha tartibga soladi. Har bir jarayonga bir prioritet belgilanadi, va yuqori
prioritetga ega bo'lgan jarayonlar boshqa jarayonlardan oldin ishga tushiriladi.
Priority Scheduling algoritmi jarayonlarni maqsadlarga qarab tashkil etishda yordam
beradi, ammo qisqa ishga tushirish vaqti bo'lgan jarayonlar uchun boshqa
jarayonlarni to'xtatish muammolariga olib kelishi mumkin.
5. Multilevel Queue Scheduling: Bu algoritm jarayonlarni bir nechta darajadagi
qatorlarga bo'lib tartibga soladi. Har bir qatorda o'zining belgilangan jarayon
rejalashtirish algoritmi va prioriteti mavjud. Masalan, bir qator etkazib beruvchilar
(real-time) uchun FIFO algoritmi va bir qator ariza ishlari uchun Priority Scheduling
algoritmi ishlatilishi mumkin.
6. Multilevel Feedback Queue Scheduling: Bu algoritm bir nechta darajadagi
qatorlarni, ammo jarayonlar o'zgartik bo'lganda qatorlar orasida o'tkazishga imkon
beradi. Jarayonlar bir qatordan boshlab bajariladi, agar ish tamom bo'lmagan bo'lsa,
quyidagi qatorga o'tkaziladi. Bu algoritm jarayonlarga davom etuvchi rejalashtirish
(rescheduling) imkonini beradi.
|
