Кислота, Асос, ва Тузларнинг сувда эрувчанлиги
|
+
H
|
+
NH
|
+
K
|
+
Na
|
+
Ag
|
+
Hg
|
II+
Hg
| II+
Ba
|
II+
Ca
| II+
Mg
| II+
Zn
| II+
Mn
| II+
Sn
| II+
Pb
| II+
Cu
| II+
Fe
|
III+
Fe
|
OH-
|
|
|
|
|
-
|
-
|
-
|
|
O
|
O
|
|
H
|
H
|
О
|
H
|
H
|
H
|
F-
|
|
|
|
|
|
H
|
О
|
О
|
H
|
H
|
О
|
О
|
|
H
|
H
|
О
|
|
Cl-
|
|
|
|
|
H
|
H
|
|
|
|
|
|
|
-
|
О
|
|
|
|
Br-
|
|
|
|
|
H
|
H
|
|
|
|
|
|
|
|
О
|
|
|
|
I-
|
|
|
|
|
H
|
H
|
H
|
|
|
|
|
|
О
|
H
|
-
|
|
-
|
NO3-
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
-
|
|
|
|
|
S I-
|
|
|
|
|
H
|
H
|
H
|
|
О
|
|
H
|
H
|
H
|
H
|
H
|
H
|
-
|
SO3II-
|
|
|
|
|
О
|
H
|
H
|
О
|
О
|
H
|
О
|
H
|
-
|
H
|
H
|
О
|
-
|
SO4II-
|
|
|
|
|
О
|
О
|
|
H
|
О
|
|
|
|
|
О
|
|
|
|
CO3II-
|
|
|
|
|
О
|
H
|
H
|
H
|
О
|
О
|
H
|
H
|
-
|
H
|
H
|
H
|
H
|
SiO3II-
|
H
|
-
|
|
|
H
|
-
|
-
|
H
|
H
|
H
|
H
|
H
|
H
|
H
|
-
|
H
|
-
|
PO4III-
|
|
-
|
|
|
H
|
H
|
H
|
H
|
H
|
О
|
H
|
H
|
H
|
H
|
H
|
H
|
H
|
HCOO-
|
|
|
|
|
|
О
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
CH3COO-
|
|
|
|
|
|
О
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| C17H35COO- |
H
|
|
|
|
H
|
H
|
H
|
H
|
H
|
H
|
H
|
H
|
H
|
H
|
H
|
H
|
H
|
H
О
-
-Эрийди -оз эрийди -эримайди -мавжуд эмас
I. Topshiriq.(3 daqiqa). Quyidagi berilgan savollarga javob
bering.
1-guruh. Tuzlarning gidrolizi qanday jarayon ekanligini tushuntirib bering.
2- guruh. Kuchli asos va kuchli kislotadan hosil bo’lgan tuzlarda gidroliz kuzatiladimi? Misollar bilan tushuntirib bering.
3-guruh. Kuchli asos va kuchsiz kislotadan hosil bo’lgan tuzlar gidrolizini tushuntirib bering.
4-guruh. Kuchsiz asos va kuchli kislotadan hosil bo’lgan tuzlar gidrolizini tushuntirib bering.
5-guruh. Kuchsiz asos va kuchsiz kislotadan hosil bo’lgan tuzlar gidrolizini tushuntirib bering.
Har bir guruh o’z savollariga javobni taqdimot qiladilar. Ular bergan javoblarga qarab, guruhlarga ball qo’yiladi.
II. Topshiriq. (3 daqiqa).
Barcha guruhlarga: Quyidagi tuzlarning qaysilari gidrolizlanadi.Berilgan tuzlar eritmalarining muhiti qanday? K2SO4; CuCl2; K2CO3.
Har bir guruh taqdimotini ko’rib chiqiladi va tegishli ball qo’yiladi.
III. Topshiriq. Test sinovi. (3 daqiqa)
Har bir guruhga bir xildagi test savollari beriladi.
1- savol
Начало формы
|
Gidrolizga uchraydigan kimyoviy birikmalar qatorini aniqlang.
|
A
|
Tuzlar, asoslar, kislotalar;
|
B
|
Uglevodlar, oksidlar, asoslar;
|
C
|
Kislotalar, tuzlar, yog‘lar;
|
D
|
Uglevodlar, tuzlar, yog‘lar.
|
2-savol
|
Qaysi tuzlar gidrolizga uchramaydi?
1. Kaliy permanganat; 2. Kumush nitrit; 3. Ammoniy yodid; 4. Natriy sulfat; 5. Aluminiy sulfid.
|
A
|
1,4;
|
B
|
2,3,5;
|
C
|
1,5,4;
|
D
|
3,5.
|
3-savol
|
Qaysi juft tuzlar suvda eriganda, muhit neytral bo‘ladi?
|
A
|
Seziy xlorid, ammoniy xlorid;
|
B
|
Rubidiy nitrat, seziy sulfat;
|
C
|
Ammoniy karbonat, potash;
|
D
|
Kaliy sulfit, rubidiy sulfat.
|
4-savol
|
Quyidagi moddalar orasidagi reaksiya natijasida hosil bo‘lgan tuzlarning qaysilari gidroliz jarayonida qatnashadi?
1. Kuchli asos va kuchli kislotalardan hosil bo‘lgan tuzlar;
2. Kuchli asos va kuchsiz kislotalardan hosil bo‘lgan tuzlar;
3. Kuchsiz asos va kuchli kislotalardan hosil bo‘lgan tuzlar;
4. Kuchsiz asos va kuchsiz kislotalardan hosil bo‘lgan tuzlar;
5. Har xil turdagi tuzlar.
A
|
1,2,3;
|
B
|
2,4,5;
|
C
|
2,3,4;
|
D
|
1,2,5.
|
|
Test savollariga berilgan har bir to’g’ri javob uchun 1 balldan qo’yiladi.
III. Topshiriq. (5 daqiqa). Laboratoriya ishi.
Uchta idishda uch xil tuz eritmalari berilgan. Bittasida NaCl, ikkinchisida Na2CO3, uchinchisida ZnSO4. Indikatorlar yordamida qaysi tuz qaysi idishda ekanligini muhitiga qarab aniqlang.
O’quvchilarni bajargan ishlariga qarab tegishli ball qo’yiladi. Barcha ballar hisoblanib, umumiy ball hisoblanadi va g’olib guruh rag’batlantirilib, guruh a`zolariga 5 bahodan qo’yiladi.
5-bosqich. O’tilgan darsni mustahkamlash.
O’quvchilarni kasbga yo’naltirish. (Suhbat)
O’tilgan darsni mustahkamlash.
O’tilgan darsni mustahkamlash maqsadida hamda iqtisodga bog’lagan holda “Kim oshdi savdosi” o’yini o’tkaziladi. Bunda barcha o’quvchilar darsliklarini hamda daftarlarini yopib qo’yadilar. O’yinga biror buyumni qo’ysa ham bo’ladi. Buyumning boshlang’ich bahosi 1000 so’m deb, belgilab olamiz. Yangi mavzu yuzasidan aytilgan har bitta fikr uchun 1000 so’mdan oshirib boriladi. Eng oxirgi o’quvchi buyum egasi hisoblanib, uni rag’batlantirilib, 5 baho qo’yiladi.
6-bosqich. Baholash.
Guruhlarni olgan ballari hisoblanadi. Guruhlarni olgan ballari asosida o’quvchilar baholanadi va baholari jurnalga qo’yiladi.
7-bosqich. Uyga vazifa berish.
1. Darslikdan §30 ni o‘qish, savol va topshiriqlarni bajarish
2. Quyidagi mashqni bajarib keeling:
Quyidagi tuzlarni gidrolizlanish jarayoni tenglamasini yozing va hosil bo‘lgan eritma muhitini aniqlang:
ZnCl2, K2SO3, Na2SO4.
Foydalanilgan adabiyotlar va internet resurslari
O’zbekiston Respublikasining «Ta’lim to’g’risida»gi Qonuni. – Toshkent, 1997 yil.
O’zbekiston Respublikasining «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» - Toshkent, 1997 yil.
Barkamol avlod orzusi (Prezident I.Karimovning nutqlari, risolalari asosida). Tuzuvchilar: Sh.Kurbonov, X.Saidov, R.Asliddinov. – Toshkent, «Sharq» matbaa kontserni, 1999 yil.
Avliyokulov N.X. Zamonaviy o’qitish texnologiyalari – Toshkent, 2001 yil.
Avliyokulov N.X. O’qitishning modul tizimi va pedagogik texnologiyasi amaliy asoslari, - Buxoro, 2000 yil.
V.V.Sorokin. E.P.Zolotnik «Ximiyani bilasizmi?» Toshkent, 1990 yil.
|
