|
Vaxt normasının təyini üsulları
|
| bet | 10/33 | | Sana | 27.12.2023 | | Hajmi | 1,26 Mb. | | #128586 |
Bog'liq C fakepathMühazir Vaxt normasının təyini üsulları
Təcrübədə vaxt normasının təyinini iki üsulla istifadə olunur: analitik və təcrübəli-statistik, və ya ümumi. Analitik üsul elementlərə texnoloji prosesin ayrılmasına əsaslandırılmışdır: əməliyyatlar, keçidlər, qəbullar, hərəkətlər. Sonra hər element üzrə vaxtın xərcləri təyin edilir və bu xərclərin norması qurulur. Analitik üsulun iki növü mövcuddur: hesablama və tədqiqat üsulları.
Hesablama üsulunda əsas maşın və maşın-əl vaxtının müddəti (3.2)÷(3.5) düsturlar üzrə təyin edilir. Əsas, hazırlanma-tamamlama, köməkçi və digər komponentlərin xərcləri standartlar üzrə təyin edilirlər. Bu standartlar qabaqcıl istehsal təcrübəsi əsasında hazırlanır və normativ sənədlər - müxtəlif kateqoriyalı işlərin vaxt standartları şəklində dərc olunur. Tədqiqat üsulunda ayrı-ayrı elementlər üçün vaxt normasının hesablanması üzrə məlumatlar birbaşa iş yerində sərf olunan vaxtın ölçülməsi ilə müşahidələr yolu ilə əldə edilir. Bu halda müşahidələrin iki üsulu istifadə olunur: iş vaxtının şəkili və xronometraj. Bu üsulda iş gününün xronometrajı və fotoqrafiyasından istifadə edilə bilər. Xronometrajın köməyi ilə dövri təkrar olunan əl işlərini yerinə yetirmək üçün sərf olunan vaxt təyin edilir və normativlər tərtib olunur. İş gününün fotoqrafiyasında bir yaxud bir neçə növbə ərzində bütün iş vaxtları, iş vaxtı itkiləri, ardıcıl olaraq təyin edilir, iş yerinə xidmət və fasilə vaxtları müəyyən olunur.
Ölçülərin məlumatları sonra elementar statistik üsullarla emal edilir.
Texnoloji prosesin elementlərinin bir qrupu üçün vaxt norması hesablama üsulu ilə, digəri üçün isə tədqiqat üsulu ilə müəyyən edildikdə, birləşmiş analitik metoddan da istifadə olunur. Analitik üsulla təyin edilmiş vaxtın norması texniki olaraq əsaslandırılmış norma adlanır. Vaxtın texniki olaraq əsaslandırılmış normalarının tətbiqiylə istehsalın effektivliyi yüksəlir. Bu əlaqədə müəssisələrdə əməyin normallaşdırılmasının xidmətlərinin fəaliyyəti, hazırlamaya və vaxtın bu normalarının tətbiqinə yönəldilmişdir. Təcrübəli statistik və ya ümumi üsul ona əsaslanır ki, vaxt norması ayrı-ayrı elementlərə bölünmədən bütün texnoloji proses və ya bütövlükdə əməliyyat üçün dərhal təyin edilir. Bu normalar analoji işlərin icra edilməsinin daha əvvəl yığılmış təcrübəsi əsasında müəyyən edilir. Bu standartlar oxşar işləri yerinə yetirməkdə əvvəllər toplanmış təcrübə əsasında müəyyən edilir. Bu baxımdan, bu metodun effektivliyi əsasən qiymətləndiricilərin şəxsi təcrübəsindən asılıdır. Müəssisədə vaxtın normasının hesablamaları üzrə işlər mühəndis-normalaşdırıcı tərəfindən yerinə yetirilir. Hesablamanın nəticələri texniki-normallaşdırma kitabçasına daxil edilir, doldurulma qaydası P 50-72-88 tövsiyələri ilə müəyyən edilir.
|
| |
