|
MÜHAZİRƏ 4
Tərtibatlarda və dəzgahlarda pəstahın quraşdırılma və baza sxemləri
|
| bet | 7/33 | | Sana | 27.12.2023 | | Hajmi | 1,26 Mb. | | #128586 |
Bog'liq C fakepathMühazir MÜHAZİRƏ 4
Tərtibatlarda və dəzgahlarda pəstahın quraşdırılma və baza sxemləri
Mexaniki emalın texnoloji proseslərini layihələndirərkən, pəstahın dəzgahda və ya tərtibatda düzgün yerləşdirmək və bərkitmək problemini həll etmək lazımdır. Bu problemin həlli üçün pəstahın dəzgahda bərkidilməsini təmin etməklə, lazım olan bazaların və qurğuların seçilməsidədir. Bu qərarın nəticələri baza və quraşdırma sxemləri şəklində tərtib edilir.
Baza sxemi, DÜİST 21495-76-a uyğun olaraq, bazalar üzərində dayaq nöqtələrinin yerləşdirilməsidir. Bazalaşdırma sxemində məmulatın yoxlanılmasını eskizlərdə və ikitərəfli əlaqəli şərti işarələrlə bazalardakı dayaq nöqtələrində göstərir.
Dayaq nöqtələrinin şərti işarələri ilə üç qarşılıqlı perpendikulyar müstəvi boyunca prizmatik detalın bazalaşdırılması sxemi şəkil 2.6-da göstərilmişdir.
Şəkil 2.6. Dayaq nöqtələrinin şərti işarəsiylə prizmaşəkilli hissənin bazalaşdırılmasının sxemi 1- 6: a) xətdə (konturda),
b) səthdə (müstəvidə), A, B, C – detalların bazaları.
Bazalaşdırma sxeminin təsviri aşağıdakı qaydalara uyğun standartla qurulmuşdur:
► sxemdə bütün dayaq nöqtələri şərti işarələrlə təsvir olunur və ən çox dayaq nöqtələrinin yerləşdiyi bazadan başlayaraq seriya nömrələri ilə nömrələnir;
► hər hansı bir proyeksiyada bir dayaq nöqtəsini digərinin üzərinə yerləşdirərkən bir nöqtə təsvir edilir və birləşmiş nöqtələrin nömrələri onun yanında qoyulur;
► dayaq nöqtələri hissənin konturunun arxa fonunda yerləşirsə, onda onlar ştrixlərlə çəkilmiş xətlər kimi göstərilir;
► yerləşdirmə sxemindəki pəstahın proyeksiyalarının sayı dayaq nöqtələrinin yerləşdirilməsi haqqında aydın təsəvvürü kifayət qədər olmalıdır.
Dayaq nöqtələri olan bazalar baza sxemdə göstərilmişdir. Bununla belə, baza sxemi bu və ya digər ikitərəfli əlaqəni necə və hansı qurğularla həyata keçirildiyini müəyyən etmir. Bu məqsədlə texnoloji sənədlərdə məmulatın konturunun tətbiq olunduğu quraşdırma sxemi, həmçinin pstahın bazalanması və bərkidilməsi, sıxaclar və bağlama qurğuları üçün şərti işarələrlə tərtib edilir.
Şərti işarələr DÜİST 3.1107 tərəfindən standarta uyğun olaraq müəyyən edilir və cədvəl 2.1, 2.2 və 2.3-də təqdim olunur. Sıxmaların, dayaqların və bağlama qurğularının şərti işarələri üçün texnoloji sənədlərdə DÜST 2.303 uyğun olaraq möhkəm nazik bir xətt üzrə istifadə edilməlidir. Cədvəl 2.1-də dayaqların yerləşdirilməsi variantlarından biri göstərilir.
Cədvəl 2.1
Texnoloji sənədlərdə dayaqların şərti təyinatı
Qeyd: hərəkətli, yırğalanan və tənzim olunan dayaqların təyinatını oxşar görünüşlərdə tərpənməz dayağın təyinatı kimi təsvir etməyə icazə verilir.
Cədvəl 2.2
Texnoloji sənədləşməsində dayaqların şərti işarələri
Qeydlər: 1. Cüt əlaqələndirilmiş sıxaclar üçün qolların uzunluğu l qüvvələrin tətbiqi nöqtələri arasındakı məsafədən asılı olaraq tərtibatçı tərəfindən təyin edilir;
2. Yan və ya arxa görünüşdə cüt əlaqələndirilmiş sıxacın təyin edilməsi, əgər qüvvənin tətbiqi nöqtələri üst-üstə düşürsə, oxşar görünüşlərdə vahid (mexaniki bərkitmə) sıxacın təyinatı kimi təsvir edilə bilər;
3. Cüt əlaqələndirilmiş sıxmanın sadələşdirilmiş işarəsi aşağıdakı kimi təsvir olunur:
Şəkil 2.7-də vahid və cüt əlaqəlndirilmiş (mexaniki bərkitmə) sıxacların hərəkətinin (təsirinin) prinsipial sxemləri göstərilmişdir.
Şəkil 2.7. Vahid və cüt əlaqəlndirilmiş (mexaniki bərkitmə) sıxmanın təsirinin sxemi: 1-pəstah; 2- pnevmomatik və ya hidravlik silindr; 3-həncama (şarnir); 4-tərpənməz dayaqlar.
Cüt əlaqəlndirilmiş (mexaniki bərkitmə) sıxacın istifadəsi pəstahın əyilməsini azaldır, bu da emalın dəqiqliyini artırır. Silindrin ştokuyla (miliilə) sıxmaların həncama (şarnir) birləşməsi pəstahla hər iki sıxmanın eyni zamanda olan əlaqəsini təmin edir. Müxtəlif növ və hərəkətli sıxmalarının (bərkitmələrin) şərti işarələri şəkil 2.8-də təqdim edilmişdir. Sağanaq qurğularından başqa, məmulata sıxma qüvvələrinin tətbiqi nöqtələrinin sayı sıxacın təyinatının sağında və iş prinsipi isə solda göstərilir.
Şəkil 2.8. Müxtəlif növ və hərəkətlərin sıxacları üçün sıxmalarının şərti işarələri:
Mexaniki bərkidilən 2, 3 və 4 - yumurucuqlu patron; S- sanqlı sağanaq və patron; Г-hidravlik plastik (sıxıcı) sağanaq və sıxılmış patron; patronlar və sıxmalar: Р – hava (sıxıcı) patron ilə işləyən (pnevmatik); Н – hidravliki (sıxıcı) patron; Е – elektrik (sıxıcı) patron; М – maqnit (sıxıcı) patron; ЕМ – elektromaqnit (sıxıcı) patron; işarəsiz olan və s. standarta uyğun olaraq quraşdırma cihazları kimi təsnif edilir:
Standart üzrə bağlama qurğularına aşağıdakılar aiddir: hərəkətsiz mərkəz, fırlanan mərkəz, yırğalanan mərkəz, silindrik bərkitmə, hamar və diyircəkli bərkitmə, boyunduruqlu patron (cədvəl 2.3). Dayaqların, sıxmaların və bağlama qurğularının işçi səthinin formasının göstərişi üçün cədvəl 2.4- də təqdim edilmiş işarələr tətbiq edilir. İşçi səthlərin formalarının təyinatı dayağın, sıxacı və ya bağlama qurğusunun təyinatının solunda tətbiq olunur.
İşçi səthlərin (nəqişli, yivli, şlisli) relyefinin göstərişi üçün şəkil 2.9-da göstərilən işarələri tətbiq etmək lazımdır.
Şəkil 2.9. Nəqişlənmiş səthlə dayağın, sıxmanın və tərpənməz mərkəzin şərti işarələri
Cədvəl 2.3
Texnoloji sənədləşməsində bağlama qurğularının şərti işarələri
Qeyd: mərkəzlər istisna olmaqla, müvafiq səthlərin uzatma xətlərində dayaqların və bağlama qurğularının təyin edilməsinə icazə verilir.
Cədvəl 2.4
Dayaqların, sıxmaların və bağlama qurğularının işçi səthinin formasının şərti işarələri
Qeyd: dayaqların, sıxmaların və bağlama qurğularının işçi səthləri boz rənglə seçilmişdir.
|
| |
