|
Multimediali aloqa tarmoqlari
|
| bet | 4/8 | | Sana | 15.05.2024 | | Hajmi | 5,79 Mb. | | #236693 |
Bog'liq MAT 1-MITolali optik kabellar. Multiservisli tarmoq haqidagi zamonaviy
tushuncha abonent terminaligacha yoki oraliq tugallanishgacha (gibrid
usul tola-mis) qo‗llaniluvchi tolali-optik kabellar bilan uzluksiz bog‗liq.
Optik tolalarda yorug‗lik nurini aks qaytish effekti qo‗llaniladi. Tola
silindr yoki to‗g‗ri burchakli ko‗rinishda ishlab chiqariladi. To‗g‗ri
burchakli tolalar mikrosxemalarda, silindr ko‗rinishidagi tolalar kabellar
asosida qo‗llaniladi (2.8-rasm.).
Ulanish tarmoqlarida qo‗llaniladigan kabellar quyidagi talablarga
javob berishi kerak:
- narxining nisbatan pastligi;
- talab etilgan o‗tkazish oralig‗i;
- ulanish uchastkalarida so‗nishning kichikligi;
- nurlanish manbalari va qabul qilgichlar bilan oddiy ulanish;
- turli haroratlarda ishlashi;
- namlikka, bosimga va tebranishlarga chidamlilik.
Optik kabellar ulanish tarmoqlarida qo‗llanilishiga qarab obyekt,
taqsimlagich va magistral turlarga ajraladi. Obyektlarda qo‗llaniladigan
optik kabellar (abonent liniyasi) 1-2 tolali ko‗rinishda tayyorlanadi (2.9-
rasm)
2.8-rasm. Obyektda qo‗llaniladigan kabellarning tuzilish namunasi
Magistral va taqsimlagich liniyalar uchun modulli, lentali va
profillashtirilgan tuzilishli kabellar qo‗llanilishi mumkin. Tolani erkin
yotqazish mexanik va termik ta‘sirlarni kompensatsiyalash imkonini
beradi. Bu tolalarning tuzilishi 2.10-rasmda keltirilgan
a) tolali taqsimlovchi optik kabel;
b) 20 ta tolali taqsimlovchi optik kabel;
v) profil o‗zakli 12 ta tolali optik kabel
Sinxron raqamli ierarxiya. Hozirgi kunda telekommunikatsiya
tarmoqlarida pleziaxron raqamli ierarxiya (PDH) va sinxron raqamli
ierarxiyaning (Synchronous Digital Hierarchy, SDH) multipleksorlash
qurilmalari qo‗llanilmoqda. Birinchi bo‗lib mahalliy birlamchi tarmoqning
raqamli uzatish tizimlari (RUT) yaratildi: IKM-30 va uning turlari.
So‗ngra shahar va hududiy tarmoqlarda qo‗llaniladigan PDH-RUT IKM-
120, IKM-480, shuningdek tolali optik uzatish tizimlari ishlab chiqildi va
qo‗llanildi. PDHda multipleksorlashni kamchiliklaridan biri raqamli
oqimlarni ajratishni murakkabligi hisoblanadi. 140 Mbit/s raqamli
oqimdan 2 Mbit/s tezlikli oqimni ajratib olish uchun u to‗liq
demultipleksorlanishi kerak (2.11-rasm). SDH tizimlarida bu masalani
bajarish oddiy.
Bu yyerda 2 Mbit/s tezlikli oqimni kiritish va chiqarish
kirish/chiqishli multipleksor (add/drop multiplexer, ADM) yordamida
amalga oshiriladi.
ITU-T tavsiyasiga asosan SDH uzatish tizimining tezligi 155.52
Mbit/s. SDH RUT telekommunikatsiya tarmog‗i bo‗ylab signallarni
transportlash uchun mo‗ljallangan, standartlashtirilgan axborot
tuzilishining yig‗indisini tashkil etadi. Ulardan asosiysi N-tartibli STM-N
sinxron transport modul hisoblanadi (2.2-jadval).
SDH RUTning asosiy afzalligi ishonchli, boshqariluvchi transport
tarmoq hisoblanadi, ular quyidagilar hisobiga bajariladi:
- har bir segmentni nazorat qiluvchi segmentlashtirilgan aloqa
liniyasi;
- qurilmalarni, qurilma bog‗lamalarini, liniyani zahiralash va liniyani
avtomatik zahira liniyaga o‗tkazish;
- TMN boshqarish tarmog‗i yordamida transport tarmoqni qayta
tuzish imkoni.
SDHda tashkil qilinadigan liniyani zahiralashning keng tarqalgan
usullaridan biri bu tarmoqni halqali topologiyasini qo‗llash hisoblanadi
(2.12-rasm).
Halqa tuzilishida axborot asosiy va zahira yo‗nalishi orqali uzatiladi.
Halqaning qaysidir uchastkasida avariya bo‗lsa, o‗sha uchastkadan aylanib
o‗tish zahira yo‗l orqali avtomatik tarzda amalga oshiriladi. SDH – bu
zamonaviy axborot tarmog‗ining tuzilish qurilmasi – yashovchan, yuqori
sifatli transport aloqa tarmog‗idir.
SDH quyidagilarga imkon beradi:
- ko‗p sifatli raqamli kanallarni tashkil qiladi;
- regeneratorlarsiz liniya traktini qurish;
- kross-konnektorlar va kirish-chiqish multipleksorlarni qo‗llash
hisobiga oson tuzilishli va tarmoqlangan raqamli tarmoqni yaratish;
- operativ nazorat va ulanish qurilmasi hisobiga foydalanuvchilarga
ishonchli kanallar va traktlarni taqdim etadi, shuningdek ishonchli tarmoq
tuzilishi;
- tarmoqni operativ boshqarishni amalga oshiradi;
- ATM texnologiyasini qo‗llab yuqori ishlab chiqaruvchi raqamli
tarmoq qurish.
220To‘lqinli zichlashtirish texnologiyasi. Hozirgi vaqtda O‗zbekiston
Respublikasi tarmoqlarida G.652 tavsiyasiga mos keladigan optik tolalar
va optik kuchaytirgichlarsiz regeneratsiyalash uchastkasi uzunligi
100...200 km gacha bo‗lgan STM-16 (2,5 Gbit/s) sathidagi sinxron
multipleksorlar qo‗llaniladi. Optik tolaning o‗tkazish qobiliyatini nazariy
chegarasi uchinchi shaffoflik darchasida, ya‘ni 193 GHz chastota tartibida
taxminan 3-109 ARKni tashkil etadi. STM-16 uchun ARK soni 3-105 teng.
Internet tarmoqlariga ulanuvchi kanallar hajmining oshishi o‗z
navbatida foydalanuvchilarga multimedialardan foydalanish imkonini
beradi. Bu esa tarmoqqa ulanuvchi operatorlarning sonini oshirishga
majbur qiladi, natijada kanallar soni singari ularning uzatish tezliklari ham
oshadi. Lekin ma‘lumotlarni uzatish hajmining oshishi va mavjud bo‗lgan
optik tolalar orqali o‗tkazuvchanlik qobiliyatining tez to‗lishi yana
muammolarni yuzaga keltirdi.
Aloqa sohasida axborotlarni uzatish tezligini oshirish nuqtai
nazaridan talablarning oshishi, shuningdek yangi regionlarni qamrab olish
yangi optik tolali texnologiyalarni, ayniqsa WDM (WDM -Wavelength
Division Multiplexing) to‗lqin uzunligi bo‗yicha ajratishga ega bo‗lgan
multipleksorlash deb ataluvchi texnologiyani yaratilishiga olib keldi. Bitta
optik tolada uzatilayotgan to‗lqin uzunliklari soniga bog‗liq holda CWDM,
DWDM va HDWDM texnologiyalari mavjud:
- 200 GHz dan kam bo‗lmagan kanallarni chastotaviy ko‗chiruvchi
СWDM (Coarse WDM) tizimlari, ular 16 tadan ko‗p bo‗lmagan kanallarni
multipleksorlash imkonini beradi;
- 100 GHz dan kam bo‗lmagan kanallarni chastotaviy ko‗chiruvchi
DWDM (Dense WDM) tizimlari, ular 64 tadan ko‗p bo‗lmagan kanallarni
multipleksorlash imkonini beradi;
- 50 GHz dan kam bo‗lmagan kanallarni chastotaviy ko‗chiruvchi
HDWDM tizimlari, ular 64 tadan ko‗p bo‗lgan kanallarni multipleksorlash
imkonini beradi.
WDM texnologiyasining afzalligi:
- kanallarning o‗tkazuvchanlik qobiliyatini yuqoriligi;
- ma‘lumotlarni uzatish tezligining yuqoriligi;
- bitta optik tola orqali trafiklarni ikki tomonlama uzatish imkonining
mavjudligi;
- tor oraliqli yarim o‗tkazgichli lezerlardan foydalanish imkoniga
egaligi (spektr nurlanish kengligi 0.1 nm);
221222
- keng polosali kuchaytirgichlardan va yaqin kanallarni ajratishda
optik filtrlardan foydalanish imkoniyati;
- qo‗llaniladigan multipleksor va demultipleksorlarning narxini
arzonligi.
|
| |
