|
Mundarija kirish i-bob. Umumta’lim maktablarida tengsizlik tushunchasi
|
| bet | 3/8 | | Sana | 07.01.2024 | | Hajmi | 36,01 Kb. | | #131470 |
Bog'liq Mundarija kirish i-bob. Umumta’lim maktablarida tengsizlik tushu-fayllar.orgTadqiqot obyekti va predmeti. Umumta’lim maktablarda tahsil olayotgan o’quvchilar uchun bir o’zgaruvchili chiziqli tengsizliklar, Chiziqli tengsizliklar sistemasi
Ishning maqsadi va vazifalari. Bitiruv malakaviy ishi vazifasi tengsizliklar
bobini oddiydan murakkabgacha yetarlicha o’rganib, o’quvchiga o’rganish uchun
qulay bo’lgan qo’llanma yaratish.
Tadqiqot usuli va uslubiyoti. Tahlil qilish, savol-javob, suhbat, kuzatish,
umumlashtirish.
Olingan asosiy natijalar. Chiziqli tengsizliklar sistemasi o’rganilgan ularga doir misollar bajarib ko’rsatilgan va mustaqil yechish uchun misollar ko’rsatilgan.
Natijaning ilmiy yangiligi va amaliy ahamiyati. Malakaviy ishi
referativ ko’rinishda bo’lib, bitiruv ishida yangilik qilinmagan. Bir nechta
manbalardan mavzuga doir ma’lumotlar to’plangan.
Tadbiq etish darajasi va iqtisodiy samaradorligi. Qo’llanish sohasi. Xulosa
va takliflar: berilgan uslubiy ko’rsatmalar va tavsiya qilingan misollar maktab,
akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida o’qitish va bilimni nazorat qilish
jarayoni samaradorligini oshiradi.
Ishning hajmi va tuzilishi. Kirish qismi, 2 ta bob va xotimalardan iborat.
I-BOB. Umumta’lim maktablarida tengsizlik tushunchasi.
§ 1.1. BIR NOMA’LUMLI TENGSIZLIKLAR
M a s a l a . Ikki shahardan bir vaqtda bir-birlariga qarab ikki poyezd bir xil o‘zgarmas tezlik bilan jo‘nadi. Harakat boshlanganidan 2 soat keyin ular bosib o‘tgan masofalar yig‘indisi 200 km dan kam bo‘lmasligi uchun poyezdlar qanday tezlik bilan harakat qilishlari kerak?
Yechish. Soatiga x km — poyezdlar harakatining izlanayotgan tezligi bo‘lsin. Ikki soatda poyezdlardan har biri 2x kilometr yo‘l o‘tadi. Masalaning shartiga ko‘ra poyezdlarning 2 soatda bosib o‘tgan masofalari yig‘indisi 200 km dan kam bo‘lmasligi kerak:
Bundan , .
J a v o b : Har bir poyezdning harakatlanish tezligi 50 km/soatdan kam bo‘lmasligi kerak.
tengsizlikda x harfi bilan noma’lum son belgilangan. Bu
bir noma’lumli chiziqli tengsizlikka misoldir.
Ushbu
tengsizliklar bir noma’lumli chiziqli tengsizliklar deyiladi, bunda a va
b — berilgan sonlar, x esa noma’lum.
Ko‘pgina, masalan,
,
kabi tengsizliklar bir noma’lumli chiziqli tengsizliklarga keltiriladi.
Tengsizlik ishorasining chap va o‘ng tomonlarida turgan ifodalar tengsizlikning chap va o‘ng qismlari deyiladi. Tengsizlikning chap va o‘ng qismlaridagi har bir qo‘shiluvchi tengsizlikning hadi deyiladi.
Masalan, tengsizlikda 2x – 5 — chap qism, 4 + 3x — o‘ng qism, 2x, –5, 4 va 3x — tengsizlikning hadlari.
Agar masalada hosil qilingan tengsizlikka x = 50, x = 51, x = 60 ni qo‘ysak, u holda to‘g‘ri sonli tengsizliklar hosil bo‘ladi:
50, 51, 60 sonlarining har biri tengsizlikning yechimi
deyiladi.
Bir noma’lumli tengsizlikning yechimi deb, noma’lumning shu tengsizlikni to‘g‘ri sonli tengsizlikka aylantiradigan qiymatiga aytiladi.
Tengsizlikni yechish uning hamma yechimlarini topish yoki ularning yo‘qligini aniqlash demakdir.
Tengsizlikdagi noma’lum son istalgan harfbilan belgilanishi mumkin.
Masalan, ushbu
tengsizliklarda noma’lumlar mos ravishda y, t, z harflari bilan belgilangan.
|
| |
