|
Muxammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti urganch filiali
|
| bet | 3/5 | | Sana | 20.07.2024 | | Hajmi | 131,5 Kb. | | #268059 | | Turi | Referat |
Bog'liq referatRavshanlilik, kontrast va fon. Yoritiladigan yuzaning asosiy xarakteristikalaridan biri yorug‘likni qaytarish xususiyati hisoblanadi va bu yuzaning ravshanligi («yarkost») ga bog‘liq bo‘ladi. Ravshanlilikning o‘lchov birligi qilib Nit (Nt) qabul qilingan. Buyum sirti (yuzasi) dagi ravshanlilik bilan umumiy atrof foni (rangi) orasidagi keskin farq kontrast deb ataladi. Fon deb farqlanadigan ob’ektga taaluqli yuzaning, ya’ni ushbu ob’ekt (buyum) joylashgan yuzaning rangiga aytiladi. Fon yorug‘lik oqimini qaytarish xususiyati bilan xarakterlanadi va s0,4 bo‘lganda yorug‘, s=0,2…0,4 bo‘lganda o‘rta, s0,2 bo‘lganda qora hisoblanadi.
Fonga bog‘liq holda kontrast K00,5 bo‘lsa yuqori, K0=0,2…0,5 bo‘lsa o‘rtacha, K00,2 bo‘lsa kichik hisoblanadi.
Yoritilganlikning pulsatsiya koeffitsienti (Kn) – o‘zgaruvchan tok bilan ishlovchi gazorazryadli chiroqlarda yorug‘likning o‘zgarishi natijasida yuzaga keladigan yoritilganlik tebranishining nisbiy chuqurligi orqali baholanadi va u quyidagicha aniqlanadi:
, (4.27)
bu yerda Emax, Emin, Eo’r – tebranish davridagi maksimal, minimal va o‘rtacha yoritilganlik.
Yoritilganlik pulsatsiya koeffitsienti (KPK) 10…20% bo‘lishi lozim.
Yoritilganlikning notekistlik koeffitsienti (KNK) – ishchi yuzadagi minimal va maksimal yoritilganliklarning nisbati orqali ifodalanadi:
KNK = Emin / Emax, (4.28)
Yoritish tabiiy va sun’iy usullarda bo‘ladi. Agar tabiiy yoritish to‘g‘ri loyihalashtirilsa va me’yor darajasida bo‘lsa inson uchun eng qulay ish sharoiti yaratiladi.
3.Tabiiy yoritish
Tabiiy yoritish yorug‘lik o‘tkazish yo‘llariga bog‘liq holda yon tomonlama, yuqori tomonlama va kombinatsiyalashgan, ya’ni ham yon ham yuqori tomonlama bo‘lishi mumkin.
Tabiiy yoritish darajasi kunning vaqtiga va iqlimiy sharoitlarga bog‘liq holda ish vaqti davomida o‘zgarishi hisobli, ish joyining yoritilganligi bilan emas, balki tabiiy yoritilganlik koeffitsienti orqali me’yorlashtiriladi.
Tabiiy yoritilganlik koeffitsienti deb xona ichidagi biror nuqtaning yoritilganligini shu vaqtdagi tashqi muhit yoritilganligiga nisbatining foizdagi ifodasiga aytiladi:
, (4.29)
bu yerda Eichki – xona ichining biror nuqtasidagi yoritilganlik, lk; Etashqi – tashqi muhitdagi ochiq maydondagi yoritilganlik, lk.
Tabiiy yoritilganlik koeffitsienti (e) n tomonlama yoritilganlikda eo’rtacha80% en; yuqori tomonlama va kombinatsiyalashgan yoritilganlikda eo’rtacha60% en bo‘lsa yaxshi hisoblanadi. Tabiiy yoritilganlik koeffitsienti yorug‘likning iqlimiy koeffitsientiga bog‘liq bo‘ladi. Uning miqdori ish razryadiga, farqlash ob’ektining eng kichik o‘lchamiga hamda iqlimning yorug‘lik poyasiga bog‘liq holda maxsus jadvallardan tanlab olinadi va shu asosida binolarga o‘rnatilishi lozim bo‘lgan derazalar hamda fonarlar (yuqori tomonlama yoritilganlikda) soni hisoblanadi. Tabiiy yoritilganlikni me’yor darajasida ta’minlash uchun yorug‘lik o‘tish yo‘llari (derazalar maydoni va soni) ish turiga bog‘liq holda o‘rnatilgan yoritilganlik me’yori asosida hisob yo‘li bilan aniqlanadi.
Tabiiy yoritish – bu quyosh nuri orqali binolar, xonalar va boshqa joylarni yoritish jarayoni. Tabiiy yoritish inson salomatligi va qulayligi uchun juda muhim, chunki u ko'zlarga qulay, energiya tejamkor va ekologik toza hisoblanadi.
Tabiiy Yoritishning Afzalliklari
Energiya tejash: Tabiiy yoritish elektr energiyasidan foydalanmaydi, bu esa energiya tejashga yordam beradi va xarajatlarni kamaytiradi.
Ko'zlar uchun qulaylik: Quyosh nuri inson ko'zlari uchun qulay va tabiiy yoritish sharoitida ko'zlar kamroq charchaydi.
Ekologik toza: Tabiiy yoritish ekologik jihatdan toza bo'lib, atrof-muhitga zarar yetkazmaydi.
Salomatlik uchun foydali: Quyosh nuri D vitamini manbai hisoblanadi va inson salomatligiga ijobiy ta'sir ko'rsatadi.
Ruhiy holatni yaxshilash: Tabiiy yorug'lik insonning kayfiyatini ko'taradi va umumiy ruhiy holatini yaxshilaydi.
Tabiiy Yoritish Tizimlari va Usullari
Oynalar va derazalar: Eng keng tarqalgan tabiiy yoritish usuli bo'lib, xonalarga ko'proq quyosh nurini kiritish uchun katta va keng oynalar ishlatiladi.
Yoritish shaxtalari: Binolarning yuqori qismida joylashgan va quyosh nurini ichkariga yo'naltiradigan shaxtalar.
Yorug'lik trubalari: Quyosh nuri binoning yuqori qismidan ichkariga o'tkaziladigan trubalar yordamida yoritish.
Atriumlar: Binoning markaziy qismida joylashgan ochiq yoki shaffof tomli maydonlar.
Yorug'lik ko'priklari: Binolarning bir qismini yorug'lik bilan ta'minlash uchun ishlatiladigan shaffof yoki yarim shaffof materiallar.
Tabiiy Yoritishni Optimallashtirish
Tabiiy yoritishni optimallashtirish uchun quyidagi omillarni hisobga olish kerak:
Binoning yo'nalishi: Bino va xonalar quyosh nuridan maksimal darajada foydalanish uchun joylashtirilishi kerak. Misol uchun, janubga qaragan xonalar ko'proq quyosh nurini oladi.
Oynalar joylashuvi va o'lchami: Katta va yaxshi joylashtirilgan oynalar tabiiy yoritishni oshiradi.
Ichki makon dizayni: Yorug'likni aks ettiruvchi yoritgichlar va ochiq rangli devorlar yorug'likning yaxshiroq tarqalishiga yordam beradi.
Shaffof va yarim shaffof materiallar: Yorug'likni o'tkazuvchi materiallardan foydalanish ichki makonni yoritishda muhim rol o'ynaydi.
Yorug'likni boshqarish tizimlari: Tabiiy yoritishni boshqarish uchun pardalar, soyabonlar va boshqa uskunalardan foydalanish.
Tabiiy yoritishdan samarali foydalanish binolar va xonalarni yanada qulay va energiya tejamkor qilishga yordam beradi. To'g'ri loyihalangan tabiiy yoritish tizimlari inson salomatligi va farovonligini yaxshilashda muhim rol o'ynaydi.
|
| |
