48
Sarf o‘lchagich o‘tkazish quvurining tashqi tomonidan montaj qilinadigan
ikkita elektroakustik o‘zgartkichni va mikroprosessor negizida ishlab tayyorlangan
elektron blokni o‘z ichiga oladi.
MikroEHM amalga oshiradigan o‘lchashlar sikli ultratovush impulsi nurlanish
yo‘nalishlaridan birini (masalan, oqim bo‘yicha) tanlashdan boshlanadi, bunga qabul
– uzatish kommutatorini tegishli holatga o‘rnatish yo‘li bilan erishiladi.
Bunda EP
2
signalni uzatadi, EP
1
esa uni qabul qilib oladi.
Qabul qilingan signal kommutator orqali foydali signalni ajratish sxemasiga
keladi, u yerda kuchaytiriladi va boshqa tovushlardan filtrlanadi. Shu yerning o‘zida
signalning mavjudligi yoki yo‘qligi to‘g‘risida qaror qabul qilinadi, bu
ultratovushli
tebranishlar yo‘qolib qolganda xato o‘lchashlarning kelib chiqishining oldini oladi,
masalan o‘tkazish quvurini bo‘shatishda. Signalning tarqalish vaqtini aniqlash vaqt
oraliqlarini o‘lchash blokida amalga oshirilib, uning chiqishida
t
T
baho
mikro EHM
ga kelib tushadi. So‘ngra mikroEHM buyrug‘iga ko‘ra nurlanish yo‘nalishi qarama–
qarshisiga o‘zgaradi va
t
T
signalning tarqalish vaqtining tavsiflangan o‘lchash tartibi
endi oqimga qarshi takrorlanadi. Shu bilan o‘lchash sikli tugallanadi, mikroEHM esa
ifodaga muvofiq suyuqlik sarfining joriy qiymatini hisoblaydi.
V
ПD
S
Q
G
2
900
m
3
/soat
(III.5)
bu yerda
S
G
– tezliklarning profiliga bog‘liq bo‘lgan gidrodinamik koeffitsiyentiga
teskari proporsional bo‘lgan xatolik.
Datchiklar ulangan UDI–011 ultratovushli Dopler sarf o‘lchagichi. Asbob
o‘tkazish quvurining tashqi tomonida joylashgan ikkita EP (III.12–rasm) ni va kvars
generatori,
quvvat kuchaytirgichi, kvadratur qabul qilgich (priyomnik), fazoviy
detektor (FD), qabul qilingan signal spektrining og‘irlik markazini baholash sxemasi
bilan hosil qilingan elektron blokni, shuningdek, mikroprotsessor negizida ishlangan
mikroEHM ni o‘z ichiga oladi.
Mazkur asbobda qabul qilingan signalning kvadratur demodulyatsiyasi prinsipi
amalga oshirilgan bo‘lib, u suyuqlik harakatining yo‘nalishini aniqlashga imkon
beradi.
49
Quvvat kuchaytirgichining
chiqishidan kelayotgan,
w
0
chastotali uzluksiz
tebranishlar bilan uyg‘otiladigan EP
1
truboprovod o‘qiga burchak ostida nazorat
qilinayotgan muhitga nurlanuvchi ultratovushli to‘lqinni vujudga keltiradi.
Qabul
qilingan tebranishlar qabul qilgich (priyomnik) ka uzatiladi.
UVI–011 va UDI–011 sarf o‘lchagichlarning asosiy xarkteristikalari (tavsiflari)
III.1–jadvalda keltirilgan. Ikkala asbob qo‘llanishga ruxsat etilgan o‘lchash texnikasi
vositalarining Davlat riestriga kiritilgan. Asboblarni ishlatishning davomiyligi
yig‘indisi hozirgi vaqtga kelib 4000 sutkadan ortiqni tashkil etadi.
Uning chiqishida dopler chastotali kvadratur signal ajralib chiqib,
u bir
tomondan FD ga keladi, ikkinchi tomondan spektrning og‘irlik markazini baholash
sxemasining kirishiga keladi. Δ wst ning son qiymati mikroEHM ga kelib tushadi, u
yerda (III.4) va (III.5) munosabatlarga muvofiq sarf
Q ning qiymatini hisoblash
amalga oshiriladi.
