|
N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdirazаkov, M. X. AshurovBog'liq N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov,Elektromagnit sarf o‘lchagichlar.
Elektromagnit (induksion) sarf o‘lchagichlarning ishlash prinsipi tashqi
magnit maydoni ta’sirida elektr tokini o‘tkazuvchi suyuqlik oqimida hosil bo‘lgan
EYUK ni o‘lchashga asoslangan. Induksion sarf o‘lchagichning sxemasi
III.9
-rasmda
ko‘rsatilgan.
O‘zgarmas magnit maydonga ega bo‘lgan
induksion sarf o‘lchagichlarning asosiy kamchiligi –
magnit elektrodlarida qutblanish va galvanik EYUK
ning paydo bo‘lishidadir. Bu kamchiliklar harakatdagi
suyuqlikda magnit maydon tomonidan induksiyalangan
EYUQ ni to‘g‘ri o‘lchashga yo‘l qo‘ymaydi yoki
qiyinlashtiradi. Shuning uchun, o‘zgarmas magnit
maydoniga ega bo‘lgan sarf o‘lchagichlar suyuq
metallar, suyuqlikning pulslanuvchi oqimi sarfini
o‘lchashda va qutblanish o‘z ta’sirini ko‘rsatishga ulgurmaydigan qisqa vaqtli
o‘lchashlarda ishlatiladi. Hozir induksion sarf o‘lchagichlarning ko‘pchiligida
1
2
3
R
4
СБЭ?
? ?
? ?
III.9–rasm. O‘zgaruvchan
magnit maydonli induksion
sarf o‘lchagichning sxemasi
41
o‘zgaruvchan magnit maydonidan foydalaniladi. Agar magnit maydon τ vaqtda f
chastota bilan o‘zgarsa, EYUK quyidagi tenglama orqali aniqlanadi:
f
D
B
Q
E
2
sin
4
max
(III.18)
bu yerda
f
B
B
2
sin
max
bu - induksiyaning amplituda qiymati.
O‘zgaruvchan magnit maydonida elektrokimyoviy jarayonlar o‘zgarmas
maydonga qaraganda kamroq ta’sir ko‘rsatadi. O‘zgaruvchan magnit maydonli
induksion sarf o‘lchagichning prinsipial sxemasi III.9-rasmda ko‘rsatilgan. Chizmada
quyidagi belgilar qabul qilingan: SBEO‘ – o‘zgaruvchan magnit maydonli sarf
o‘lchagichning birlamchi elektromagnit o‘zgartgichi; Magnit maydon elektromagnit 4
yordamida hosil bo‘ladi: O‘K – oraliqdagi o‘lchash kuchaytirgichi 0...5 mA
o‘zgarmas tok chiqish signaliga ega bo‘lgan o‘zgartgich; O‘A – o‘lchash asbobi,
integrator va hokazo; R – qarshilik.
Quvur 1 ning nomagnit qismi ichida elektromagnit 4 yordamida teng
bo‘linmali magnit maydon hosil bo‘ladi. Suyuqlikda magnit maydoni ta’sirida hosil
bo‘lgan EYUK suyuqlik sarfiga to‘g‘ri mutanosib bo‘lib, elektrodlar 2 va 3 orqali
oraliqdagi o‘lchash kuchaytirgichiga uzatiladi va sarfga mutanosib kuchlangan signal
chiqadi. Kuchlangan signal sarf birligida darajalangan o‘lchash asbobiga keladi.
Unifikatsiyalashgan elektr chiqish signalining (0...5mA) mavjudligi ikkilamchi
nazorat asboblarini qo‘llashga imkon beradi.
Induksion sarf o‘lchagichlar bir qator afzalliklarga ega. Bular inersion emas, bu
hol tez o‘zgaruvchan sarflarni o‘lchashda va ularni avtomatik rostlash tizimlarida
ishlatishda juda muhim. O‘lchash natijalariga suyuqlikdagi zarrachalar va gaz
pufakchalari ta’sir qilmaydi. Sarf o‘lchagichning ko‘rsatishlari o‘lchanayotgan
suyuqlik xususiyatlariga (qovushqoqlik, zichlik) va oqim xarakteriga (laminar,
turbulent) bog‘liq emas.
42
Elektromagnit sarf o‘lchagichlarning kamchiliklariga o‘lchanayotgan muhit
elektr o‘tkazuvchanligi qiymatining minimalligiga qo‘yilgan talabni kiritish lozim, bu
ularni qo‘llanish doirasini cheklaydi. O‘lchash sxemasining murakkabligi.
|
| |
