159
1) mashina zali - bu yerda kompressorlar maxsus poydevorlarga o‘rnatilgan
bo‘lib, kerakli o‘lchov asboblari, ko‘tarish kranlari va boshqa qo‘shimcha
mexanizmlar bilan butlangan bo‘ladi;
2) sovutish uchun suv haydaydigan nasos stansiyasi;
3) issiq suvni sovutadigan qurilma, issiq suv to‘planishi uchun maxsus
saqlagich va sovuq suv yig‘ib qo’yiladigan hovuz;
4) gaz tozalagich, moy ajratkich va boshqa maxsus asbob-uskunalar o‘rnatilgan
alohida maydoncha;
5) elektrtransformator va elektr taqsimlagish o‘rnatilgan maxsus maydoncha;
6) mexanik ustaxona, omborxona, ishchi xodimlar uchun dam olish, kiyinish
va yuvinish xonalari kabi qo‘shimcha binolar.
Tabiiy gaz uzatuvchi magistral quvurlarida maxsus hisoblashlar orqali gaz
haydovchi kompressor stansiyalarini soni va joylashish nuqtalari aniqlanadi.
Kompressor stansiyalarni qurishdan asosiy maqsad tabiiy gazni uzoqqa uzatish
bo‘lib, ular qurilishi bo‘yicha murakkab inshoot hisoblanadi. Odatda kompressor
stansiyalari orasidagi masofa loyiha ishlari bo‘yicha aniqlanadi, lekin gaz magistral
quvuri o‘tkaziladigan geografik sharoitlari, haydalayotgan gazning quvur boshlanishi
va oxiridagi bosimi, elektr va suv ta’minoti kabi omillarni hisobga olgan holda har
100-150 km da qurilishi mumkin.
Kompressorlar ham xuddi nasoslar kabi porshenli va markazdan qochma turda
ishlab chiqarilmoqda.
Porshenli kompressorlar markazdan qochma kompressorga nisbatan yuqori
foydali ish koeffitsiyentiga ega, juda katta bosimlargacha (100MPa dan yuqori) siqib,
ta’mirlash ishlari orasi uzoq bo‘lishi, atrof muhiti sharoiti o‘zgarishi (harorat, bosim)
kompressor quvvatiga ta’sir ko‘rsatmasligi va boshqa shu kabi omillar bo‘yicha
afzalliklarga ega.
Markazdan qochma kompressor konstruktiv tuzilishi bo‘yicha juda turli
ko‘rinishlar ega. Bunday kompressorlarda haydalishi kerak bo‘lgan gazning kinetik
energiyasi potensial energiyaga aylantirib, yuqori bosim hosil qilinadi.
